In een reeks expertmeetings zocht het Nirov naar methodische vernieuwing in krimpregio’s. Dit deed Nirov samen met anticipeerregio’s de Achterhoek (GLD), Schouwen-Duiveland (ZL) en Oost-Stellingwerf (F) en projectpartners ministerie van BZK, BMC, Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten en de P-10. Daarbij werden aanbevelingen verzameld voor de thema’s Regionale samenwerking, Visievorming en de Regionale business case.

Tijdens de expertmeetings viel op dat regionale samenwerkingsverbanden in krimpgebieden aan belang winnen en dat de praktijkkennis over de vormgeving hiervan snel toeneemt. Regio de Achterhoek en stadsregio Groningen-Assen zijn daarvan goede voorbeelden. De vernieuwing van visievormingsprocessen vindt hortend en stotend plaats en is zeer afhankelijk van de specifieke stakeholders in de regio. Het grootste knelpunt is echter nog de bekostiging van de opgaven die krimp met zich meebrengt. De kansen voor nieuwe verdienmodellen zijn nog lang niet overal duidelijk te ontwaren.

In de publicatie Kennis van krimp zijn de resultaten van deze expertmeetings gebundeld. Enkele aanbevelingen zijn de volgende.Samenwerking

In krimpgebieden groeit de noodzaak tot succesvolle regionale samenwerking tussen de publieke en private sector. Een vrijwillige samenwerking tussen overheden, maatschappelijk middenveld en bedrijfsleven heeft de voorkeur, maar een stok achter de deur is belangrijk, door middel van contracten en een gezamenlijk (financieel) belang. Samenwerking met burgers vraagt van professionals een andere houding dan voorheen: niet langer controlerend en risicomijdend, maar open, kritisch en stimulerend. Zorg voor een transparant en flexibel afwegingskader voor de beoordeling van bottom-up initiatieven.

Visievorming

Een goede gebiedsvisie is inspirerend, aansprekend, op hoofdlijnen kaderstellend, flexibel en gelaagd in tijd, opgave, schaal- en ambitieniveau. Een gebiedvisie maak je niet alleen. Betrek burgers, bedrijven en maatschappelijk middenveld in een vroeg stadium. Geef richting én ruimte. Werk al tijdens het visievormingsproces aan de uitvoerbaarheid. Doordenk reële keuzes, zodat stakeholders hieraan kunnen wennen. Betrek uitvoerders bij het visievormingsproces.

Regionale business case

De omslag van groei naar krimp vraagt om een fundamenteel andere financiering van de ruimtelijke en maatschappelijke ordening. Oude waardemakers als grondexploitatie en vastgoedontwikkeling zijn geen financiële drijvers meer. Private partijen hebben grote belangen in een gezonde woningmarkt en zullen (op termijn) willen meewerken aan oplossingen, bijvoorbeeld in de vorm van publiekprivate sloop- of herstructeringsfondsen. In situaties van beginnende krimp is er voor zowel private als publieke partijen soms echter nog onvoldoende urgentie om tot handelen over te gaan.Mogelijke verdien- en bekostigingsmodellen in krimpgebieden zijn: toeristische en recreatieve functies, (duurzame) energiewinning, luxe wellness- en zorgvoorzieningen, groene/sociale functies, zelfbeheer van maatschappelijk vastgoed en maatschappelijke functies door (groepen) burgers en particuliere woningverbetering. Ook het slim verknopen van stromen in een gebied – energie, mobiliteit, afval, water, mens- en denkkracht, geld – biedt kansen.

Krimp is de korte aanduiding voor een complexe demografische transitie die bestaat uit bevolkingsafname, huishoudensafname, ontgroening en vergrijzing. Deze transitie heeft structurele gevolgen voor allerlei aspecten van de kwaliteit van leven, zoals de woningmarkt, de arbeidsmarkt, de economische structuur, het voorzieningenniveau en de fysieke inrichting van gebieden. Dwars door deze sectorale pijlers heeft krimp ook een sterke invloed op sturings-, visievormings- en financieringsprocessen.

De uitgave Kennis van krimp, Oplossingsrichtingen bij het begeleiden van bevolkingsdaling is beschikbaar via Nirov.

Bron: Nirov