Op een zonnige dag is het gezellig druk op het terras voor de BEO-kas. In de tuinen wordt ontspannen gewerkt en de vijver ligt er stralend bij. Het BEO-centrum voor beleven, educatie en ontmoeting is een deel van Craeyenburgh, een buurtschap voor mensen met een verstandelijke of meervoudige handicap. Het is een plek waar voor iedereen iets te beleven valt en waar je anderen kunt ontmoeten.
BEO-centrum. Het biedt zowel dagbeste-
ding als beschut en begeleid werk. Daarmee
heeft Ipse een formule gevonden die de
cli?nten rust en actie biedt in een levendige
omgeving, dicht bij de eigen woonplek met
een steeds wisselende maar ook vertrouwde
sfeer.
Belevingsruimten
De BEO-kas bestaat uit belevingsruimten
met planten en water en een ontmoetings-
ruimte. Daarnaast is er ook een zogeheten
snoezelruimte waar zintuigen aangesproken
worden door materialen, kleur, licht, geluid,
reuk en beweging. Er zijn voorzieningen zo-
Al lange tijd leefde bij Stichting Ipse de wens
voor mensen met een verstandelijke of meer-
voudige handicap een multifunctionele
voorziening te cre?ren rond het thema `na-
tuur'. Beleven, educatie en ontmoeten zou-
den daarin centraal moeten staan. Onder-
zoek had aangetoond dat veel cli?nten be-
hoefte hebben aan activiteiten die te maken
hebben met natuur. In 1999 presenteerde
OIII architecten (destijds nog onder de
naam IAA Delft) de eerste plannen, die uit-
eindelijk leidden tot de bouw van de BEO-
kas. Samen met de gerenoveerde werkboer-
derij, de aangepaste manege Craeyenburch
en de omringende tuinen vormt het het
Projectgegevens
Ger de Vries en Eric Paardekooper Overman
42 A U G U S T U S 2005
N o o t d o r p -
Terras op een zonnige voorjaarsdag.
PROJECTBESCHRIJVING
Op een zonnige dag is het gezellig druk op het terras voor de BEO-kas. In de
tuinen wordt ontspannen gewerkt en de vijver ligt er stralend bij. Het BEO-
centrum voor beleven, educatie en ontmoeting is een deel van Craeyenburgh,
een buurtschap voor mensen met een verstandelijke of meervoudige handicap.
Het is een plek waar voor iedereen iets te beleven valt en waar je anderen
kunt ontmoeten.
s initiatief en opdrachtgever: Stichting Ipse,
Nootdorp
s architect: O III Architecten, Amsterdam
s projectarchitect: Eric Paardekooper Overman
s terreinontwerp en inrichting: MTD Landschaps-
architecten, `s Hertogenbosch
s aannemer: Smiemans Projecten, Kwintsheul
s adviseurs interieur: Margriet Windt Styling
i.s.m. O III Architecten
s adviseur duurzaam bouwen: O III Architecten,
Amsterdam
s gebruiker: Stichting Ipse, Nootdorp
s bruto vloeroppervlak BEO-kas: 750 m2
s bouwkosten BEO-Kas: 1.044.000 excl. BTW
s ingebruikname: mei 2003
s locatie: Pijnacker-Nootdorp, buurtschap
Craeyenburgh, Brasserskade 4
Informatie
O III Architecten, Amsterdam,
tel. 020?6277140, fax 020?6251804,
architecten@o-drie.nl, www.o-drie.nl.
De auteurs
De projectbeschrijving is verzorgd door Ger de
Vries (V&L Consultants-Rotterdam, redacteur van
Puur Bouwen en gastdocent Milieutechnisch
Ontwerpen in relatie tot Architectuur, Faculteit
bouwkunde, TU-Delft) en Eric Paardekooper
Overman (OIII Architecten, Amsterdam en
redacteur van Puur Bouwen)
JoostBrouwers,Rotterdam
JoostBrouwers,Rotterdam
A U G U S T U S 2005 43
B E O - c e n t r u m
L I N K S Verlichte kassen vanaf de westkant. M I D D E N Door de cli?nten gekweekte planten. R E C H T S De beschutte noordkant met spandraden voor begroeiing.
als een verzorgingsruimte met douche, toi-
letten, een kantoortje en een keuken. Het
ontwerp gaat uit van een maximaal contact
met de natuurlijke omgeving. De belevings-
ruimten zijn ingericht als een soort tropische
kas met aangename temperaturen. Het com-
plex is in de eerste plaats bedoeld voor men-
sen met ernstige, meervoudige beperkingen.
De behoeften en mogelijkheden van deze
cli?nten liggen vooral op het vlak van zin-
tuiglijk ervaren. Daarom is bij de inrichting
van de kas en de omringende tuinen vooral
rekening gehouden met hun beleving ge?nt
op een `ingredi?ntenprogramma' van ge-
voel, reuk, tast, gehoor, smaak en zicht.
Bij de bouw van het BEO-centrum is duur-
zaamheid een belangrijk aandachtspunt ge-
weest. Zo zijn milieuvriendelijke materialen
gebruikt en zijn in hoge mate geprefabriceer-
de en dus demontabele elementen toegepast.
Het energieverbruik wordt beperkt door een
eenvoudige ruimteverwarming en benutting
van passieve zonne-energie in combinatie
met een gebouwbeheersysteem die ventilatie,
zonwering en ruimteverwarming regelt. Aan
JoostBrouwers,Rotterdam
JoostBrouwers,Rotterdam
Interieur van de kas met cli?nten en serviceblok.
JoostBrouwers,Rotterdam
de noordkant wordt begroeiing op enige afstand van de gevel geleid.
Voor beschutting springt de toegang enigszins terug. Het regenwater
wordt opgevangen en gaat naar de vijver naast het terras. Op de
agenda staat nog een uitbreiding met een vlinderkas en een verdere
inrichting van de tuinen. Nu zijn al een rotstuin, moestuin, kruiden-
tuin en vlindertuin aanwezig en ook een paddenpoel.
Seizoenen
De activiteiten in het BEO-centrum zijn afgeleid van de thema's na-
tuur en dier. De vier seizoenen bepalen mede het uiterlijk van de kas
en daarmee de activiteiten die worden georganiseerd. Er wordt ge-
kookt met producten uit de tuin, gemasseerd met zelfgemaakte olie
en geluisterd naar muziek uit andere culturen. Verschillende activi-
teiten, zoals kweken en verzorgen, houden direct verband met de be-
leving in de kas en de tuinen. Een kolfje naar de hand van de zoge-
heten `hulptuinders', mensen met een verstandelijke beperking die
hier beschut of begeleid werk hebben. Zij verzorgen alle groen (zo-
wel binnen als buiten) van het BEO-centrum. De omgeving blijkt bo-
vendien inspirerend voor activiteiten als schilderen, tekenen of boet-
seren. ????????????????????????????????????????????????????s
44 A U G U S T U S 2005
PROJECTBESCHRIJVING
Ruimtelijke Kwaliteitsprijs
BEO-Tuin ontving de eerste prijs bij de toekenning van Ruimtelijke
Kwaliteitsprijs Zuid-Holland 2004. Uit het jury rapport: "Met
moderne, elementaire middelen wordt de plezierige sfeer van de
19de eeuwse gietijzeren plantenkassen opgeroepen. Het open
karakter en de sterke relatie met de omringende tuinen biedt een
ontspannen omgeving voor de dagbesteding van mensen met een
verstandelijke handicap van het buurtschap. De ingeschoven `houten
doos' met daarin de entree en functies met een meer gesloten
karakter vormt een stevige ruggengraat ten opzichte van het verder
fragiele geheel. De stedenbouwkundige/landschappelijke inpassing
in het gebied is zeer verzorgd, met aandacht voor de relatie met de
gebouwen in de omgeving. De jury vindt de wijze waarop met
grotendeels standaard in de handel verkrijgbare middelen dit
resultaat is bereikt buitengewoon geslaagd."
Gang met (sanitair)voorzieningen aan de noordzijde,
voorzien van daglicht.
De BEO-kas in schetsfase.
JoostBrouwers,Rotterdam
JoostBrouwers,Rotterdam
energie
s passieve zonne-energie in glasoverkapte ruimte
s extra gebruik daglicht s HR-ketel NOx-arm s
vloerverwarming (LT) s direct gestookte luchtver-
warming s warmte-opslag in betonnen vloeren s
natuurlijke ventilatie (zowel toe- als afvoer) s
weersafhankelijke regeling s gebouwbeheersys-
teem (GBS) met energiemanagement-module
water
s vijver voor waterberging
materialen en constructies
s houtskeletbouw s OSB vezelplaten in het zicht
gemonteerd s afwerking met lariks houten latten,
afgewerkt met gepigmenteerde olie (Olympic
Stain) s deuren, ramen en kozijnen van oregon
pine s minerale wol als isolatie s watergedragen
verf binnen en buiten
binnenmilieu
s geen kruipruimte s lagetemperatuur-verwar-
mingssysteem s maatregelen tegen oververhitting
in de zomer s automatisch (GBS) gestuurde bin-
nenzonwering en ventilatieramen s natuurlijke ven-
tilatie s gladde vloerbedekking s binnenbeplanting
s ruime daglichttoetreding
voorkomen van bouwafval
s kit-arme detaillering s bereikbare en demonta-
bele verbindingen s demontabele constructies s
herbruikbare constructies s geprefabriceerde pro-
ducten s handelsmaten
groen
s ge?ntegreerd ontwerp terrein en gebouw s hand-
haven bestaand groen s gevelbegroeiing s hagen
als erfafscheiding s verschillende boomsoorten s
milieuvriendelijke beschoeiing en vegetatie s
moestuinen s kruidentuinen s binnenbeplanting
mobiliteit en vervoer
s openbaarvervoerhalte op loopafstand s autoluw
s parkeren op eigen terrein
diversen
s gesloten grondbalans s kruipruimteloos bouwen
s scheiding drager/inbouw s verzorging groen en
landschap in eigen beheer
Bijzondere Milieumaatregelen
BEO tuin - Nootdorp
Bovenstaande is een opsomming van gerealiseerde milieumaatregelen.
VastemaatregelenuithetNationaalPakketDuurzaamBouwenwor-
den niet genoemd. Omdat het BEO-centrum een bijzondere gebouwcate-
gorie betreft is dit keer geen subjectieve beoordeling gemaakt van de mate
waarin aan een bepaald milieuthema aandacht is besteed.
JoostBrouwers,Rotterdam
De kas aan de westkant. De ingeschoven houten doos is duidelijk zichtbaar.
Stedebouwkundige situatie.
JoostBrouwers,RotterdamJoostBrouwers,Rotterdam
De grote vijver met op de achtergrond de BEO-kas en het terras.
JoostBrouwers,Rotterdam
Definitief ontwerp
van de BEO-tuin.
A U G U S T U S 2005 45
Reacties