In de wijk De Haren in 's-Hertogenbosch renoveert Huybregts Relou in opdracht van Woningcorporatie Zayaz ruim 300 woningen. De komende jaren worden deze woningen stap voor stap aangepakt. Een interview met Frits van Gigch, senior projectleider renovaties bij Zayaz en Bas van der Zanden, planontwikkelaar bij Huybregts Relou.

In de Bossche wijk De Haren wordt volop geklust. Planontwikkelaar Bas van der Zanden van Huybregts Relou staat in de modelwoning die is gemaakt. Daar zit huurderscoach Trudy de Weert te werken; bewoners kunnen bij haar terecht voor vragen over de renovatie. Samen met Projectconsulent Sandra Kiani, Technisch opzichter Willem Bogaerts en Hoofduitvoerder Erik van de Burgt vormt zij het projectteam dat zorgt voor een goed verloop van de renovatie in de wijk. Van der Zanden: “Toen we de modelwoning realiseerden, hebben we een aantal bewoners uitgenodigd en gevraagd wat zij vonden. Er wordt bijvoorbeeld een volledige nieuwe gevel geïnstalleerd tijdens de renovatie, dat is behoorlijk ingrijpend voor bewoners die al jaren in hun vertrouwde huis wonen. Op deze manier kon er alvast geproefd worden aan alle voordelen die komen kijken bij de vernieuwing.”

Een greep uit de werkzaamheden die worden uitgevoerd: bij alle woningen wordt asbest weggehaald achter de gevelplaten. Op de begane grond aan de voorzijde wordt de oude gevel er in zijn geheel uitgehaald, aan de achterzijde en op de eerste (en eventueel tweede) verdieping wordt alleen het buitenblad van de gevel vervangen. Op de dag dat de oude gevel eraf gehaald wordt, wordt meteen een nieuwe prefab gevel teruggeplaatst. ’s Avonds is de woning dus weer water- en winddicht. Het vervangen van de voor- en achtergevel gebeurt nooit op dezelfde dag. De ene dag is de voorgevel aan de beurt en de andere dag de achtergevel. Ook de dakpannen en de voordeur worden vernieuwd. Om de flora en fauna te behouden worden nestkasten geplaatst in de kopgevels. Tot slot wordt indien nodig de cv-ketel vervangen, wordt de hoofdzekering verzwaard en indien nodig de elektra in de meterkast vernieuwd. “Bij het bekijken van de modelwoning hadden bewoners waardevolle feedback. Zo gaven ze aan dat het bijvoorbeeld praktischer zou zijn als een raam aan de andere kant open zou kunnen dan nu was gerealiseerd. Ook dat soort zaken nemen we mee. De bewoners kennen het huis beter dan wie dan ook. Daarnaast was het laten zien van de modelwoning ook goed om twijfelende bewoners over de streep te krijgen”, aldus Van der Zanden.

Woningcorporatie Zayaz wil de wijkbewoners actief betrekken bij de plannen om De Haren te verbeteren. Bewoners van wie het huis gerenoveerd wordt kunnen, naast de verplichte werkzaamheden ook zelf voor bepaalde verbeteringen kiezen, aan de hand van vijf keuzepakketten: gevelvervanging en dakisolatie, zonnepanelen, keuken vervangen, badkamer vervangen en toiletruimte vervangen. De renovatie van de ruim 300 woningen is onderdeel van een totale gebiedsontwikkeling in De Haren.

Een van de bijzondere aspecten is dat een deel van het renovatieteam, werknemers van zowel Zayaz als Huybregts Relou, al eerdere projecten samen heeft gedraaid. Van Gigch: “Het was een gezamenlijke wens om met hetzelfde team door te gaan. We waren klaar met een vorig project en bespraken dat de samenwerking zo prettig was geweest – zowel aan de voor- als achterkant – dat we het volgende project (De Haren) ook weer op deze manier wilden uitvoeren. Als corporatie wil je graag met vaste samenwerkingspartners werken. De voorbereiding van dit project duurde alleen al drie jaar, dat zegt ook wel wat over de omvang van dit project. Het is heel prettig om te weten wat je aan de ander hebt. Inmiddels zijn we een goed geoliede machine. Dit is het grootste renovatieproject van Zuid-Nederland op dit moment, daar is met name ook heel wat voor nodig wat betreft de ‘zachte kant’”, vervolgt Van Gigch. Toen we begonnen aan dit project was er nog niets. De inbreng van bewoners staat hoog in het vaandel bij alles wat we doen en ook bij dit project hebben we gekeken hoe we de bewoners zo goed mogelijk konden betrekken bij de plannen.”

Er is aan alle huurders via een telefonisch onderzoek gevraagd wat ze nu van hun woning vonden. Wat zien bewoners als problemen, wat zouden ze graag verbeterd zien? Van Gigch: “Wat kwam daaruit? Vanuit de antwoorden op de vragenlijst zijn Bas en ik een plan gaan ontwikkelen. We startten dit project bij één blok woningen met het experiment ‘Verduurzamen op maat’. Daarin onderzochten we hoe we bewoners meer keuze konden geven. Na verschillende gesprekken met de bewoners, legden wij hen een voorgenomen plan voor. De woningen in ‘het proefblok’ werden in april 2021 opgeleverd. Omdat de bewoners konden kiezen welke werkzaamheden ze wel of niet wilden laten uitvoeren, was het werk bij elke woning anders. Het werk is goed verlopen en het resultaat mag er zijn. Bovendien hebben we veel geleerd. Daar zijn we blij mee, want daarmee konden we het plan voor de rest van de buurt verder aanscherpen.” Van der Zanden vult aan: “Als je zo door de wijk wandelt, oogt het heel vriendelijk. Aan de buitenkant zie je de problemen die de wijk heeft niet. We hebben een bewonersonderzoek gedaan en in eerste instantie denk je aan technische problemen bij zo’n renovatie. Er kwamen echter ook nogal wat sociale problemen naar boven, dingen die mensen bezighouden. Het is dus tijdens het maken van dit plan niet alleen maar over huizen gegaan.”

Van der Zanden loopt door de wijk en laat zien wat er precies gebeurt. “Je ziet hier rechts een hele rij woningen die al is gerenoveerd. Een huishouden wilde geen renovatie en dat zie je. Het is het enige huis met nog de oude voorgevel.” De planontwikkelaar loopt de hoek om en vertelt dat er elke dag een nieuwe woning wordt gerenoveerd. Er wordt uiteindelijk ook elke dag een woning opgeleverd. Dat vergt een strakke planning, daar is al die jaren ook goed over nagedacht. Bij het ene rijtje woningen staat de hijskraan klaar om nieuwe gevels te plaatsen, bij het volgende rijtje wordt op het dak gewerkt. Zo wordt heel systematisch gerenoveerd.

Het werk wordt in een ’treintje’ uitgevoerd. Dit houdt in dat er op de route door de wijk het werk in vaste stappen wordt uitgevoerd, woningblok voor woningblok. Er wordt iedere dag gestart met een woning. Eerst renoveren ze aan de buitenkant en daarna volgt de binnenrenovatie. Zijn ze in de ene straat klaar dan ‘rijden’ ze door naar de volgende halte op onze route en gaan ze aan de slag bij het volgende blok. In ruim 5 weken is het werk gedaan en kunnen bewoners gaan genieten van hun nieuwe (t)huis.

Voor kerst zijn er 164 woningen gerenoveerd. Het project zal tot medio maart 2024 duren. Bas van der Zanden vertelt, terwijl hij weer onderweg is naar de modelwoning, dat ook bewoners die in eerste instantie sceptisch waren over de renovatie nu tóch graag mee willen doen. “Nu ze bij hun buren zien hoe mooi de woningen zijn geworden, hoeveel de energierekening scheelt met voorheen, en welke gemakken bij de vernieuwde woningen komen kijken, bedenken zij zich. Er zijn ook bewoners die voor een extra keuzepakket kiezen, bijvoorbeeld de zonnepanelen, omdat ze bij de buren horen dat het zoveel voordeel oplevert. De bewoners van de reeds gerenoveerde woningen zijn erg blij met hun nieuwe woning. Dat is natuurlijk heel mooi en een kers op de taart.”

Gebiedsontwikkeling De Haren is één van de themabijeenkomsten in 2023. Deze gebiedsontwikkeling omvat naast de renovatie & verduurzaming van ruim 300 woningen ook de sloop- en vervangende nieuwbouw op een viertal locaties in de wijk én een sociale buurtaanpak genaamd #onzebuurt (lees meer: www.deharenheefthet.nl). Tijdens deze bijeenkomst, waarover later meer, delen betrokken partijen hun kennis en ervaring.