De Nederlandse energieleveranciers maakten op 1 mei voor de tiende keer op rij bekend welke soort stroom ze aan klanten leveren. Bij welke energieleverancier moet je zijn als je geen kernenergie wilt? En bij welk energiebedrijf moet je zijn voor écht groene stroom? Het stroometiket geeft inzicht en het is sinds 1 januari 2005 verplicht in Nederland, maar er is veel verbetering mogelijk. Zo zijn stroometiketten voor grijze stroom niet verplicht, waardoor er nog altijd onvoldoende transparantie is in de stroomproductie van energiebedrijven.
Tekst Markus Schmid van WISEDe Nederlandse energieleveranciers maakten op 1 mei voor de tiendekeer op rij bekend welke soort stroom ze aan klanten leveren. Bij welkeenergieleverancier moet je zijn als je geen kernenergie wilt? En bij welkenergiebedrijf moet je zijn voor ?cht groene stroom? Het stroometiketgeeft inzicht en het is sinds 1 januari 2005 verplicht in Nederland, maarer is veel verbetering mogelijk. Zo zijn stroometiketten voor grijze stroomniet verplicht, waardoor er nog altijd onvoldoende transparantie is in destroomproductie van energiebedrijven.Verbetering stroomAnti-kernenergieorganisatie WISE voert alsinds 2007 onderzoek uit naar de stroometi-ketten. De organisatie benadrukt dat over-stappen naar een echt groene stroomleveran-cier een effectief middel is om jemilieu-impact te verkleinen; je dringt de CO2-uitstoot terug en zorgt ervoor dat stoppenmet kernenergie en de productie van kernaf-val mogelijk wordt. Het tienjarige jubileumvan het stroometiket was een aanleiding voorWISE een rapport te publiceren waarin deopgedane kennis wordt gedeeld.Record wind en zonDe eerste trend laat zien dat het aantalstroomaanbieders met een aanzienlijk deelwindenergie in de mix gestaag is toegeno-men. In 2007 verkochten slechts twee ener-gieleveranciers voor een substantieel deelwindenergie, in 2014 waren dat er veertien.Opvallend is hierbij dat vanaf 2013 zevenenergiebedrijven ineens veel windenergie inhet stroometiket laten zien. Het is helaas nietzo dat al deze bedrijven windparken hebbengebouwd. Pure Energie, Qurrent, Winduniehebben wel eigen windproductie. Bij anderebedrijven is de toename van windenergie inhet stroometiket eerder te verklaren door eennieuw aankoopbeleid van Garanties van Oor-sprong (GvO's). Sommige bedrijven kopendan ineens windcertificaten in plaats vanwaterkrachtcertificaten om in hun groenestroom te kunnen voorzien. Een voorbeeld:stroomleverancier Anode had in 2013 nogvoor bijna 90% grijze- en sjoemelstroom in deleveringsmix en is in 2014 in ??n klap overgegaan op 100% windenergie. Er zijn in 2015zeven leveranciers die nagenoeg 100% wind-energie verkopen:? Pure Energie? Huismerk Energie? Qurrent? Windunie? Anode? Fenor? DE UnieGreenchoice, de grootste van de echt groeneleveranciers, heeft het aandeel windenergiein het recente stroometiket verder opge-schroefd naar 43%. Zonne-energie leverde in2014 met een aandeel rond de 2% een zeerbescheiden bijdrage aan de verduurzamingvan de Nederlandse elektriciteitsproductie.Toch zien we dat er in 2014 voor het eerstmeerdere leveranciers zijn die zonnestroomaan huishoudens leveren. De top 5 bedrijvenmet het grootste aandeel zonne-energie inhet stroometiket:? NLD (Noordelijk Lokaal Duurzaam) (41%)? DE Unie (1,3%)? Greenchoice (1,1%)? Pure Energie (1%)? Huismerk Energie (1%)Minder sjoemelstroomSjoemelstroom, het vergroenen van grijzestroom door middel van buitenlandse water-krachtcertificaten, werd lange tijd elk jaarpopulairder: in 2013 werd de top bereikt enwaren er 24 aanbieders met sjoemelstroomin de mix. De tweede trend is dat in 2014 voorhet eerst een daling in sjoemelstroom iswaar te nemen. Dit is mogelijk het gevolg vannegatieve publiciteit, waardoor zeven aan-bieders het percentage sjoemelstroom in demix hebben teruggebracht. Opmerkelijk:energieleverancier Fenor had in 2013 nog100% sjoemelstroom in het stroometiket enis in 2014 compleet over gegaan op wind-energie. Toch zijn er nog steeds veel aanbie-ders die met de goedkope waterkracht-GvO'sop grote schaal hun aanbod vergroenen. Bijbijvoorbeeld Oxxio en Electrabel is het aan-deel sjoemelstroom in de mix zelfs toegeno-men. De grootste sjoemelstroomaanbiedersvan dit moment zijn:1. Woonenergie (100% waterkracht in hetstroometiket)2.Oxxio (dochter van Eneco) (99,7%)3.Main Energie (97,9%)4.Qwint (95,0%)5.NLE, Nederlandse Energie Maatschappij(92%)WISE constateert dat twee van de grootstestroomleveranciers in Nederland, Essent enNuon, niet verduurzamen. Essent heeft vol-gens het onderzoek van WISE nog nooit eer-der zoveel kolenstroom geleverd als in 2014:30,6%. Nuon leverde wel minder stroom uitgas en kolen, maar daarvoor in de plaatskwam een verdubbeling van het deel `ove-rige'. Daaronder valt elektriciteit uit verbran-ding van afval en stookolie. Dit deel wasnooit eerder zo groot als in 2014: 13%.Samenstelling stroometiketOp het etiket van elke verpakking yoghurt ofpindakaas staat wat er in zit. Ook elektriciteit(of stroom) heeft een etiket. Maar wat zijnonderscheidende kenmerken van stroom? Deelektronen op het net zijn tenslotte allemaalidentiek en er bestaat geen aparte kabel voorgroene stroom. De verschillen zitten uitslui-tend in de manier waarop de elektriciteitwordt opgewekt. De Autoriteit Consument enMarkt (ACM) inventariseert jaarlijks hoeveel(en met welke brandstoffen) elektriciteit er in28 Energie+ nr 2 juni 2015etiket nodigFoto:HarryvanReeken/RWSSteeds meer energiebedrijven verkopen in Nederland geproduceerde windenergie.Nederland wordt geproduceerd. Dit wordtook wel de achtergrondetiketteringgenoemd. Energiebedrijven mogen de ach-tergrondberekeningen combineren met huneigen data. ACM stelt hiervoor een rekensja-bloon ter beschikking die de bedrijven moe-ten invullen. Daar rollen dan uiteindelijk decijfers voor het eigen stroometiket uit. Hoewerkt het rekensjabloon? De berekening valtuiteen in twee delen, ??n voor de handels- en??n voor de leverancierstak van het energie-bedrijf. Voor de handelstak wordt de mixbepaald op basis van de inkoop van elektrici-teit, bijvoorbeeld via de stroombeurs en viaimport uit het buitenland. Voor de leve-ringstak wordt de mix bepaald op basis vande verkoop van grijze stroom (de eerder bere-kende mix van de handelstak) en de verkoopvan groene stroom (gecertificeerde Neder-landse productie plus ge?mporteerde GvO'smin ge?xporteerde GvO's). Op de achter-grond spelen uiteindelijk ook eigendomsge-gevens van energiecentrales een rol. Ditroept vragen op. Het is daarom verstandig omook het grijze deel transparant te maken doorGvO's in te zetten.Stroometiket kan beterHet stroometiket is een waardevol instru-ment om consumenten snel en eenvoudiginformeren over de elektriciteit die ze kopen.Maar er zijn verbeteringen mogelijk en nood-zakelijk:1. Volledige certificeringDe elektronen van elektriciteit uit kolen-centrales zijn niet anders dan die uit wind-molens. De energiebron die de stroomopwekt is echter totaal anders. Alleen metcertificering van de gebruikte energiebronmet GvO's kan deze administratief wordentoegewezen aan verbruikers. Het systeemis het enige voor betrouwbare consumen-teninformatie, maar is alleen verplichtvoor groene stroom. Ongeveer 90% vanonze elektriciteit bestaat echter uit grijzestroom, afkomstig uit kolen- gas en kern-centrales. En die wordt niet gecertificeerd.Voor het grijze deel van het stroometiketworden dus andere methoden gebruiktom verbruikers te informeren. Dit procesis niet geheel doorzichtig en zeker nietvolgens de aanbevelingen van de Councilof European Energy Regulaters (CEER),de Europese koepelorganisatie van net-beheerders. Deze instantie pleit voorvolledige certificering via GvO's. In vak-jargon noemt men dit Full Disclosure.In Zwitserland en Oostenrijk wordt hetsysteem van volledige certificering almet succes toegepast. Het brengt - naastmeer transparantie - nog meer voordelenmet zich mee:? Gelijke monniken, gelijke kappen.Groene stroomproducenten moetenvoor elk mWh die ze produceren eenGvO-certificaat laten aanmaken. Fos-siele energiebedrijven hoeven niet aande certificeringseisen te voldoen. Geengelijk speelveld dus.? Duurzaamheid: nu kunnen fossiele ener-giebedrijven gewoon nog grijze stroomleveren. Die grijze stroom is in de per-ceptie van veel mensen onschuldig. Hetis de ouderwetse stroom, een vage mixvan van alles. De realiteit van kolen- enkerncentrales dringt anders tot ons doorals elke MWh gecertificeerd is. Dan staater zwart op wit op je stroomrekening dater een direct verband is tussen jouwgekochte stroom en, bijvoorbeeld, eenkolencentrale.nr 2 juni 2015 Energie+ 292.E?n stroometiketEen energieleverancier levert vaak ver-schillende producten voor verschillendedoelgroepen, bijvoorbeeld ??n productvoor de zakelijke markt met veel grijzestroom en ??n voor particulieren waar-voor voornamelijk groene bronnen wordengebruikt. Leveranciers moeten allereersteen overkoepelend stroometiket presente-ren waarin alle geleverde stroom is samen-gevat. Hieruit wordt duidelijk hoe hettotale portfolio van een energieleveranciereruit ziet. Daarnaast kan een leverancier inde huidige situatie ook etiketten produce-ren voor afzonderlijke producten. Ditlevert vaak verwarring op. Regelmatig pas-seren reclamecampagnes de revue waarinalleen groene producten naar voren wor-den geschoven. Het overkoepelendestroometiket komt niet in beeld, terwijl ditveel meer zegt over de ware aard van eenenergieleverancier. WISE pleit voor eenregeling waarin bedrijven worden verplichtom bij alle communicatie het overkoepe-lende stroometiket te tonen.Stroom uit binnen- of buitenland?Mensen vinden het in toenemende matebelangrijk om te weten waar hun stroom van-daan komt. Velen vragen om groene stroomuit eigen land om op die manier te stimulerendat er snel meer duurzame energieproductiein Nederland van de grond komt. Maar hoekun je zeker weten waar de energieleveran-ciers hun stroom vandaan halen? Om in dezebehoefte te voorzien wordt van de Neder-landse stroomleveranciers verwacht dat zevanaf 2015 in hun stroometiket laten zien uitwelk land de geleverde stroom komt. Jan Vos(PvdA Tweede Kamerlid) stelde in augustus2014 vragen aan de minister van Economi-sche Zaken over groene stroom uit het bui-tenland. De minister ging hierop in gesprekmet de brancheorganisatie van de Neder-landse energiebedrijven, Energie Nederland.Zijn antwoord kwam op 24 september 2014:"Voor de consument moet helder zijn wat hijkoopt wanneer hij hernieuwbare stroominkoopt. Daarom heb ik aan de energieleve-ranciers verzocht het stroometiket verder uitte breiden met informatie over de herkomstvan energie, gespecificeerd naar binnen- enbuitenland. De toevoeging van deze informa-tie op het stroometiket hebben zij toegezegden zal voor het eerst zichtbaar zijn op hetstroometiket dat begin 2015 verschijnt."Slechts 16 van de 37 ge?nventariseerde ener-gieleveranciers gaven op het stroometiketduidelijk aan of de geleverde stroom uitbinnen- of buitenland komt. Daarnaast zienwe dat nieuwe stroomleveranciers als PureEnergie, Vandebron en NLD (NoordelijkLokaal Duurzaam) nog een stap verder gaanin het lokaliseren van hun stroomaanbod.Pure Energie laat zien dat de verkochtewindenergie in eigen windparken wordtopgewekt. NLD is er bijzonder trots op datde geleverde wind ook daadwerkelijk uit denoordelijke provincies komt. En Vandebronprobeert zelfs de verbinding tussen klantenen energieproducerende boeren te leggen.Garantie van Oorsprong (GvO)GvO's zijn digitaal aangemaaktecertificaten die precies vastleggen waaren hoe groene stroom is opgewekt. InNederland wordt duurzame elektriciteitgecertificeerd door CertiQ, een dochter-bedrijf van TenneT. Een GvO staat voor1000 kWh (= 1 Mwh) elektriciteit. De GvO'szitten niet vast aan de elektriciteit. Als defysieke elektriciteit eenmaal op hetelektriciteitsnet zit, is deze niet meertraceerbaar. De certificaten daarentegenwel. Vaak komen de certificaten op eentotaal andere plek uit dan waar de fysiekeelektriciteit wordt gebruikt. GvO's kunnentrouwens ook voor grijze soorten stroom(uit kolen-, gas- of kerncentrales) wordenaangemaakt. In de praktijk komt dat nognauwelijks voor.Garantie van Oorsprong (GvO)Windmolens met de Maxima-centrale in Swifterband op de achtergrond.Foto:HarryvanReeken/RWS30 Energie+ nr 2 juni 2015
Reacties