Wat ooit een sluimerend beleidsprobleem was, groeide sinds de jaren 2010 uit tot een van de grootste politieke hoofdpijndossiers van Nederland van dit moment: het woningtekort. Mensen staan jaren ingeschreven voordat ze een huurwoning krijgen en voor een koopwoning betaal je gemiddeld een half miljoen euro. Althans voor diegene die woonruimte kunnen vinden. Er zijn nog genoeg zoekenden om ons heen die de luxe van kunnen vinden niet eens hebben.

Om tal van redenen debatteert men over waarom dit zo is. Er kan niet genoeg gebouwd worden door het stikstofbeleid, er is te weinig arbeidscapaciteit om te bouwen, de grondposities zijn schaars, daarmee duur en dat drijft de kosten onnodig op. De groei van onze bevolking loopt sneller dan verwacht en de instroom onder meer door arbeidsmigratie, internationale studenten en (oorlogs-) vluchtelingen geeft extra druk op de woningmarkt. Stuk voor stuk legitieme redenen. Maar soms lijkt het of we zijn vergeten dat juist de overheid twintig jaar geleden de woningmarkt vrij heeft gelaten. En dat dezelfde overheid dit nu verkrampt weer op wil pakken. In de tussentijd zit de burger in Nederland in een markt met een woningtekort. En dat begint voor steeds meer mensen een onoverkomelijk probleem te worden.

Het meest logische om te doen bij een woningtekort is bouwen, bouwen, bouwen. Dat was dan ook de slogan van minister De Jonge in 2022.  Echter is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Ten eerste, waar ga je bouwen? De steden in Nederland zijn vol en zeker binnen de Randstad is het Groene Hart bijna heilig grondgebied. Uitbreiden buiten de gemeentegrenzen was lang niet bespreekbaar. Echter de omvang die erbij moet komen is groot, daar zijn uitbreidingen voor nodig maar er zijn niet voldoende voorzieningen beschikbaar en/of het raakt andere belangen zoals industrie, agrarisch of de natuur. Als het niet in de breedte kan dan maar de lucht in. Een eenvoudige manier om veel woningen op kleine bouwkavels te realiseren, maar wel met een prijs. Het is dan ook weer de prijs van de woning die niet aansluit op de vraag van de grootste groep woningzoekende.
Anderzijds geldt ook dat er arbeidscapaciteit moet zijn om te bouwen. De afgelopen jaren bouwden we in Nederland gemiddeld 70.000 woningen. Maar om het woningtekort aan te pakken moet dat ten minste verdubbeld worden, en liefst nog meer dan dat. Maar deze capaciteit is er niet. Het is niet zo dat de afgelopen jaren bouwbedrijven stil hebben gezeten omdat er geen opdrachten waren. Opschalen gaat niet zo snel. Sterker nog we verwachten een toenemend tekort vanwege de vergijzing. Samen met de keuze om eerst woningen te slopen om vervolgens een klein beetje meer terug te bouwen levert dit dus onderaan de streep weinig op.
Beloftes zoals prefab bouwen en woningen uit fabrieken als oplossing om met minder mensen meer te bouwen bieden maar beperkt resultaat. Het bouwen gaat wellicht relatief snel, maar alle voorbereidingen, bouwrijp maken, infrastructuur aanleggen en dergelijke, maar ook vergunningen en flora en faunaonderzoek kosten (veel) tijd. Al met al worden er nieuwbouwwoningen toegevoegd, maar niet in de mate waarin dit het probleem volledig oplost en op tijd.