20 Energie+ nr 6 december 2012 communicatieTekst Layana Mokoginta, Wij krijgen KippenWaar komt je passie voor duur-zame energie, voeding, zorg enwelzijn vandaan?Ik ben altijd een natuurmens geweest,opgegroeid op de Veluwe. Toen ik jong wasliep ik uren door de bossen met de honden, ofzeilde op het Veluwemeer. Van jongs af aanvoel ik een diepe dankbaarheid voor wat onsdoor de natuur wordt gegeven. Ik vond ookaltijd al dat wij mensen raar met die giftomgaan. Wat mijn levensrichting heeftbepaald, is een voorval toen ik zestien was. Ikging op een warme dag zwemmen vanuit mijnzeilboot in het Veluwemeer. Ik stapte perongeluk in glas en heb toen zes weken op bedgelegen met bloedvergiftiging. Het meerbleek vol te liggen met kippenkoppen: afvalvan de legbatterijen uit de omgeving. Ikvoelde heel sterk dat de natuur mij nodig haden ben biologie gaan studeren, de leer van hetleven.De Veluwe is onderdeel van debijbelgordel, ben je religieus?Ja, ik ben gereformeerd opgegroeid en benook heel actief geweest in de vredesbewegingvan de kerk. Maar op een gegeven momentkreeg ik moeite met de dogma's van de kerk.Vooral tijdens mijn studie ben ik mij meergaan richten op de samenleving, en steedsminder op de kerk. De opstandige jaren 70waren een fantastische tijd om te studeren.Maar ik was wel altijd consci?ntieus, ook metstuderen. Ik ging van kerk in actie naarwetenschap in actie. Daarbij richtte ik mevooral op de invloed van industrie op hetleven, de gezondheid van mensen en dier enplant.In je studiekeuze lijkt zich ook eentegenstrijdigheid af te spelen.Ik weet niet of het om tegenstrijdigheidgaat. Ik zie het meer als mijn permanentezoektocht om verschillende werelden teverbinden. Ik ben heel jong getrouwd, opmijn 21ste al, en ook jong moeder gewordenop mijn 23ste. Naast het moederschap enmijn studie werkte ik. Als wetenschapperdeed ik onderzoek naar de gezondheidsri-sico's voor vrouwen die werken met chemi-sche stoffen, naar de invloed van arbeidsom-standigheden in de industrie op deongeboren vrucht. Dit onderzoek kwam voortuit een kamervraag uit 1978. Dat fascineerdemij en zo ben ik naast mijn studie biologieook milieukunde gaan doen, met daarbij alshoofdvak gezondheidswetenschappen envoorlichtingskunde als bijvak. Ik benuiteindelijk cum laude afgestudeerd met eengeheel eigen curriculum. Er waren driehoogleraren nodig om mijn proefschrift tekunnen afdekken: van toxicologie, bestuurs-kunde en vrouwenstudies. Mijn promotieon-derzoek ging over besluitvorming binnen deGezondheidsraad over gevolgen voor devoortplanting bij blootstelling aan chemischestoffen tijdens het werk. Mijn onderzoektoonde aan dat veel wetenschappelijkeuitspraken be?nvloed waren door politiekemotieven. De besluitvorming binnen deGezondheidsraad was destijds een black boxen mijn onderzoek heeft uiteindelijk ookgeleid tot nieuwe kamervragen. Daarnaastheb ik in mijn wetenschappelijke carri?realtijd de grenzen verkend, niet alleen vanverschillende vakgebieden, maar ook daarwaar wetenschap en spiritualiteit elkaarontmoeten.Gezondmilieu,gezondemensen, gezonde energieGezondheid,milieuenduurzameenergieliggenvolgensAnneStijkeldichtbijelkaar.Zeis??nvandegrondleggersvanWijkrijgenKippeninAmsterdam-Zuidenaljarenactiefindelokaleduurzameenergie-beweging.Meteenachtergrondinbiologie,gezondheidswetenschappenenmilieukundekwamzeinhetbeginvandezeeeuwinaanrakingmetlokaleduurzameenergieenbedachtzehetconceptBOERzoektBUUR.nr 6 december 2012 Energie+ 21FotoRienkeWiersmaBegon je interesse voor duurzameenergie bij stichting Milieube-wustzijn?Nee, het kwam eerder voort uit mijn vroegefascinatie voor de natuur en de manierwaarop we daarmee omgaan. Met de stichtingwerkten we aan de harmonie tussen mens,werk en milieu. Het was een kraamkamer voorpioniers op het gebied van wetenschap maarook vanuit actie. Bewustzijn werd gecombi-neerd met concrete actie. In 2004 ben ik depostdoctorale opleiding Cocreatie encocreatiewetenschappen gestart. In die tijdverkenden we de wisselwerking van samendoen, en inzichten uit verschillende terreinenvan wetenschap. Het had raakvlakken metTransitiekunde, dat onder andere door Jan Rot-mans wordt gedoceerd aan de ErasmusUniversiteit in Rotterdam, maar omvattedaarnaast ook bewustzijnsonderzoek: Wieben jij? En wat is jouw rol als wetenschapper intransitieprocessen?Door mijn werk voor stichting Milieubewustzijnben ik in contact gekomen met een aantalboeren tijdens de Mond- en Klauwzeercrisis.Om de boeren te ondersteunen zijn we`Adopteer een Koe' gestart. Deze actie hield indat je 100 gulden gaf aan een boer waarmee hijzijn bedrijf kon verduurzamen. De deelnemersgingen bovendien echt bij de boer op bezoekom met hem in gesprek te gaan, met als doelverbinden en verduurzamen. De actie was eensucces: 2000 mensen stapten direct in. E?nvan die boeren, Henk Hoefnagel uit Beneden-Leeuwen, wilde graag meer. Hij wilde nietalleen biologisch werken, maar ook deenergievoorziening duurzaam maken. Samenmet hem heb ik toen de actie BOERzoektBUURbedacht. Als particulier investeer je 250 euro inzonnepanelen voor de boer en je krijgt daar300 euro aan waardebonnen voor terug.Heb je spijt dat je de wetenschaphebt verlaten?Ja, aan ??n kant wel. Ik heb de academischewereld losgelaten om me meer op leren encocre?ren te richten. Ik had daar destijds veelbehoefte aan. In 2003 merkte ik dat ik weerbehoefte kreeg om transitie en cocreatievanuit een meer wetenschappelijk kader tebenaderen. Dan was het handig geweest alsik een voet tussen de deur had gehouden.Wat brengt de toekomst jou?Ik ben weer in een fase van afronden en mijnblik verleggen. Zo ben ik jaren voorzittergeweest van de eerste Wmo-Adviesraad inAmsterdam-Zuidoost. Daarnaast ben ik deafgelopen jaren heel actief in de lokaleduurzame energiebeweging, onder anderevoor Wij krijgen Kippen. Bovendien ga ikwaarschijnlijk verder met het ontwikkelen vanhet gedachtegoed uit de periode van stichtingMilieubewustzijn en de opleiding Cocreatie encocreatiewetenschappen. We hebben ditondergebracht in stichting Triple-S (Internati-onal Institute for Inclusive Science) waar ikook oprichter en directeur van ben. Maar ookop het gebied van de energietransitie valt ernog heel veel te doen. De kennis die wehebben opgedaan met Wij krijgen Kippen enandere burgerinitiatieven, de contacten diezijn gelegd en de lokale duurzame energie-initiatieven die daaruit zijn ontstaan en aanhet ontstaan zijn gaan we onderbrengen inEnergieLokaal. Hiermee zijn we in 2009 algestart. Nu wordt het een blijvende plek waarwe kennis uitwisselen en overbrengen.Heb je nog een boodschap voor depolitiek op het gebied van lokaleduurzame energie?Ja, mens en milieu zijn exponenten van elkaar.Zonder een gezond milieu zijn er geengezonde mensen. Dus help de energiereuzenbij de transitie naar gezonde energie, door dekeuze voor vervuilende energie teontmoedigen.