Het voormalige NS-terrein de Wagenwerkplaats, nabij het Centraal Station in Amersfoort, is een 18 ha groot gebied met historische gebouwen zoals de Veerensmederij. De smederij stamt uit 1908 en is ontworpen door D.A.N. Margadant, de huisarchitect van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (voorloper van de NS). Nadat de werkplaats in 2000 werd gesloten, heeft Han van Zwieten architecten zich er in 2003 gevestigd. Dit bureau werkte zelf mee aan het renoveren en restaureren van de gebouwen en het gebied, met behoud van het bijzondere karakter ervan. Twee architecten van het bureau, Huub Moonen en Irma Klevering, ontwierpen het eerste jeugoperahuis van Nederland, dat in oktober 2010 in de Veerensmederij is geopend.
werkplaats wordt operagebouw schoonheidwww.renda.nl
schoonheid
werkplaats
wordt operagebouw
Het voormalige NS-terrein de
Wagenwerkplaats, nabij het
Centraal Station in Amers-
foort, is een 18 ha groot
gebied met historische
gebouwen zoals de Veeren-
smederij. De smederij stamt
uit 1908 en is ontworpen
door D.A.N. Margadant, de
huisarchitect van de Holland-
sche IJzeren Spoorweg
Maatschappij (voorloper van
de NS). Nadat de werkplaats
in 2000 werd gesloten, heeft
Han van Zwieten architecten
zich er in 2003 gevestigd. Dit
bureau werkte zelf mee aan
het renoveren en restaureren
van de gebouwen en het
gebied, met behoud van het
bijzondere karakter ervan.
Twee architecten van het
bureau, Huub Moonen en
Irma Klevering, ontwierpen
het eerste jeugoperahuis van
Nederland, dat in oktober
2010 in de Veerensmederij is
geopend.
tekst janneke klunder
foto's han van zwieten architecten
werkplaats wordt operagebouwschoonheid www.renda.nl
MINDer INTroVerT
E?n van de belangrijkste uitgangspunten bij de
restauratie was het zo veel mogelijk in stand
houden van het karakter van het gebouw, met
zijn typische materialen en industri?le vormge-
ving, en het daarnaast geschikt maken voor
toekomstig gebruik. De in de tijd uitgevoerde
aanpassingen in de gevel die het oorspronkelijke
gevelbeeld ernstig aantastten, zijn daarom
hersteld. Zo zijn de gaten in de gevel gedicht en
zijn twee opgaande raampartijen die aaneenge-
metseld waren weer losgekoppeld. Ook zijn de
schoorstenen weer tot de oorspronkelijke
hoogte opgemetseld. Het gebouw heeft daar-
door een minder introverte uitstraling gekregen.
ISolATIe op HeT DAK
Dubbel monumentenglas is in de bestaande
kozijnen geplaatst, en aan de bovenzijde van de
dakconstructie is onder de dakpannen ge?so-
leerd. Door de isolatie ?p het dak aan te bren-
gen, is het oorspronkelijke karakter van de
dakconstructie aan de binnenzijde gehandhaafd.
De aanpassingen aan de dakranddetails, zoals
de windveren en dekstukken bij de overstekken
van het dak, zijn zorgvuldig ontworpen en tasten
het oorspronkelijke beeld niet aan. Het metsel-
werk is zo veel mogelijk in de oorspronkelijke
staat gehouden, omdat de verkleuring het
gebouw een verouderde uitstraling geeft en
daarmee meer karakter.
loSSTAAND IN De ruIMTe
De nieuwe inbouw in de Veerensme-
derij is grotendeels ontworpen als
eigentijdse industri?le toevoeging
die losstaat in de ruimte. Hierdoor
kunnen de lange zichtlijnen door het
gebouw ? boven en langs de inbouw
? gehandhaafd blijven, en blijft de
grote ruimte als ??n geheel voel-
baar. Rondom het blok ontstaan op
die manier routes langs de gevels
naar de verschillende ruimten,
zonder gangen te hoeven maken.
werkplaats wordt operagebouw schoonheidwww.renda.nl
THerMISCH eN AKoeSTISCH
Voor de renovatie waren thermische en akoesti-
sche maatregelen noodzakelijk. Bij het aanbren-
gen van de nodige installaties is gebruikgemaakt
van de aanwezige dakluiken. Hierdoor hoefden
minder nieuwe installatieonderdelen toegevoegd
te worden in het dakvlak. Bij het toevoegen van
deuren in de langsgevel is het oorspronkelijke
raamdetail met de hardstenen onderdorpel `opge-
tild' zodat deze behouden kon worden. De
deuren zijn industrieel gedetailleerd en verster-
ken het karakteristieke ritme in de gevel.
GroTe VeNSTerS
De eis om veel daglichttoetreding is verwezenlijkt door
de grote vensters ? die kunnen worden verduisterd met
gordijnen ? te behouden. Door voorzetwanden met
bepaalde akoestische eigenschappen toe te passen, is
de akoestiek van de ruimte geschikt gemaakt voor
opera. Daarnaast zorgt de isolatie achter de voorzet-
wanden voor voldoende geluidsisolatie naar de omge-
ving. De tribune en het podium krijgen geen vaste
plaats en worden op de juiste posities opgebouwd naar
aanleiding van de te spelen voorstelling. De oorspron-
kelijke spanten lenen zich prima om de theaterlampen
aan te bevestigen.
Reacties