2 M E I 2005 Big Bags Het bedrijf doet dat op twee manieren. Bij grote projecten is het mogelijk om containers te laten plaatsen waarna verrekening plaatsvindt aan de hand van de hoeveelheid ingezameld materiaal. Bij kleine projecten kan de aanne- mer of sloper zogenaamde Big Bags kopen bij de bouw- materialenhandel. Een dergelijke zak biedt ruimte aan een kubieke meter steenwol en de zakken worden op de bouwplaats opgehaald. De kosten hiervoor zijn verrekend in de prijs van de zak. Er wordt in de bouw echter nog maar nauwelijks van de Big Bags gebruikgemaakt. Manukiley: "Steenwol verdwijnt meestal bij de rest van het afval. Dat komt vooral doordat het vaak even duur en soms zelfs goedkoper is om het naar het afvalinzamelpunt van de gemeente te brengen." De teruggenomen steenwol van Rockwool wordt eerst ge- sorteerd. Vervolgens worden er in de speciale recyclingfa- briek in Roermond briketjes van gemaakt die op hun beurt in de gewone fabriek weer als grondstof dienen. Plaatmateriaal Een bedrijf dat ook al lang ervaring heeft met het inzame- len en hergebruiken van het eigen product is plaatmateri- aalfabrikant Trespa. Milieuzorg staat al lang op de agen- da van het bedrijf, maar momenteel is ook het streven naar de ISO 14001-certificering een hulpmiddel om voortgang op dit gebied af te dwingen. ISO 14001 is een wereldwijd bekende norm die wordt toegepast om milieu- managementsystemen op te zetten en te certificeren. Het plaatmateriaal Trespa bestaat voor ongeveer zeventig procent uit resthout (afkomstig uit hernieuwbare regiona- le bossen). Al jaren geleden werd het bedrijf door klanten benaderd met het verzoek restafval terug te nemen en te hergebruiken. Uit onderzoek bleek dat dit alleen rendabel Een aantal fabrikanten in Nederland zamelt hun bouw- producten zelf weer in voor hergebruik. De redenen dat zij daar werk van maken, zijn divers. Soms ligt het gewoon erg voor de hand, zoals bij steenwolfabrikant Rockwool. "We verzamelen en hergebruiken van oudsher al heel veel steenwol dat afkomstig is uit de tuinbouw", vertelt Jos? Manukiley van Rockwool. "Het is dan een kleine moeite om deze service ook aan te bieden aan de bouwsector." Anke van Hal R e c y c l e n v a n h e t ` e i g e n ' p r o d u c t `De markt moet het zelf doen', is steeds vaker het motto als het om milieu en bouwen gaat. Ook wat hergebruik betreft is, na geruime tijd van overheidsbemoeienis, het stokje bij het bedrijfsleven komen te liggen. En niet tevergeefs, zo blijkt. Diverse fabrikanten en slopers hebben werk gemaakt van het inzamelen en hergebruik van de `eigen' producten. header De markt wil wel Kringbouw Nieuw en verregaand is het Kringbouwconcept. Kringbouw heeft tot doel om op een duurzame manier bouwstoffen te produceren uit bouw- en sloopafval. Het concept voorziet in de ontleding van beton- en metselwerkpuin, door middel van thermische processen, in de oorspronkelijke componenten (bakstenen, grind, zand en cementsteen). Daardoor kunnen deze materialen weer hoogwaardig worden hergebruikt. De brandbare fractie wordt benut als brandstof voor de thermische deelprocessen. Ook de rest van het bouw- en sloopafval wordt via bewerking geschikt gemaakt als hoogwaardige grondstof. Het betreft een initiatief van TNO in samenwerking met een tiental partners uit de bouwwereld. Zo zijn er is er producenten van bakstenen, cement en beton bij betrokken (Wienerberger Bricks, Den Boer Beton, Mebin, Holcim, ENCI), maar ook sloop- en demontagebedrijven (Oranje Demontage) en afvalverwerkings- en recyclebedrijven (Bentum Recycling Centrale BRC, Van Gansewinkel, Twee"R"beheer, Theo Pouw). Vanuit de onderzoekswereld zijn dat TNO en de TU Delft. Het project bevindt zich nog in het ontwikkelingsstadium, maar de eerste resultaten zijn veelbelovend en als het slaagt kan de bouwsector op termijn voor een groot deel in de eigen behoefte voorzien. Momenteel wordt de technische en economische meerwaarde van het Kringbouwproces in kaart gebracht en gekwantificeerd in een onderzoeks- en demonstratieproject. Zie voor meer informatie ook www.kringbouw.nl. Rockwool heeft een retoursysteem voor steenwol. Bij grote bouwprojecten worden containers geplaatst; bij kleine projecten kunnen zogeheten BigBags worden ingezet. Foto:Rockwool M E I 2005 3 Kunststof Op een moment dat milieu hoog op de landelijke en poli- tieke agenda stond, in 1996, is de Stichting Recycling VKG opgericht, op initiatief van de Vereniging Kunststof Gevel- elementenindustrie (VKG). De stichting heeft als doel om op een verantwoorde manier kunststofafval van kozijnen in te zamelen, om te vormen tot grondstof voor nieuwe hoogwaardige ramen en deuren of soortgelijke producten en te voorkomen dat de PVC-fractie wordt verbrand. Een belangrijke aanleiding van dit initiatief was dan ook de grote hoeveelheid dioxine die vrijkomt bij verbranding. De stichting begeleidt en instrueert de deelnemende be- drijven en uitvoeringsorganisaties. Ze co?rdineert de heffing van de verwijderingsbijdrage op ieder kunststof kozijn dat op de Nederlandse markt wordt afgezet en vormt daarnaast een informatiepunt voor publiek en be- trokkenen in de bouw. Verder stimuleert de stichting de bekendheid van en het enthousiasme voor de recycling van oude kunststof kozijnen in Nederland. Ten slotte in- is voor materiaal dat vrijkomt binnen een straal van 500 km van de fabriek in Weert. Klanten binnen die straal kunnen ? tegen geringe betaling ? meedoen aan een re- toursysteem. Het restmateriaal dat niet kan worden inge- zet bij de productie van het plaatmateriaal wordt gebruikt als brandstof bij de energievoorziening. Hierbij is het vol- gens het bedrijf mogelijk de helft van de energie die nodig is voor de productie van de platen terug te winnen. De nadruk ligt dus op het hergebruik van restafval, maar soms ondersteunt het bedrijf ook retoursystemen voor sloopafval. Wim van de Wall van Trespa: "Vorig jaar heb- ben we bijvoorbeeld proberen mee te helpen met het pro- ject Hoogvliet (zie elders in dit nummer). Praktisch bleek dit echter moeilijk. De logistieke voorzieningen om sloop- afval effici?nt te scheiden zijn complex en nog lang niet gangbaar. Ook niet in andere landen waar we Trespa le- veren. Aan het materiaal ligt het niet; ook platen die vele jaren aan de gevel hebben gehangen kunnen goed zowel tot plaatmateriaal als als brandstof gerecycled worden." credits:Trespa Geretourneerde plaatmaterialen van Trespa worden deels opnieuw verwerkt in het product, deels gebruikt als energie- voorziening voor de productie. 4 M E I 2005 folies, tapijten, metalen, metselpuin, dakbedekking en verontreinigde grond (via grondbanken). Enkele betonfa- brieken en centrales werken mee aan het recyclen van be- tonpuin. Hun inzet leidt onder meer tot betonproducten met een milieukeur. Ook op het gebied van sanitair, kalk- zandsteen en gasbeton zijn er ontwikkelingen. Natuurlijk zijn er vanuit milieuoogpunt kanttekeningen te plaatsen bij een aantal van deze initiatieven. Bij herge- bruik tot secondaire bouwmaterialen is er altijd discussie over de uitstoot van vervuilende stoffen en het energiege- bruik tijdens het hergebruikproc?d?. Ook kan de opslag van de retourmaterialen vervuiling met zich meebrengen. Puur en alleen vanuit het milieubelang beschouwd scoren alleen afvalpreventie en producthergebruik binnen de re- gio eenduidig positief. Dat alles neemt niet weg dat er veel positieve ontwikkelingen in de markt zijn waar te nemen. Er ligt een toekomst in hergebruik en recycling van bouw- producten in het verschiet en dat (een deel van) de markt hier actief aan mee wil werken, mag duidelijk zijn. ???? vesteert ze in onderzoek naar een zo effici?nt mogelijke lo- gistiek en de mogelijkheden voor hergebruik van kunst- stof kozijnen. Een vergelijkbaar initiatief bestaat ook, al sinds 1991, voor PVC-leidingen. Initiatiefnemer was in dit geval de FKS, de vereniging van Fabrikanten van Kunststofleiding- Systemen. De FKS heeft een landelijk inzamelsysteem op- gezet voor alle gebruikte PVC-leidingen die in Nederland vrijkomen. PVC-leidingen die retour komen worden her- verwerkt in nieuwe leidingen. Deze bestaat uit drie lagen: een buiten- en binnenlaag van nieuw PVC en een tussen- laag van herverwerkt materiaal. Milieukeur Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Er zijn er echter nog veel meer. Gips wordt bijvoorbeeld ook door marktpartij- en gerecycled. Eerst alleen door het bedrijf Gibo, maar sinds kort ook door Gips Recycling Nederland BV. Ook zijn er bedrijven actief op het gebied van vlakglas, bouw- Verdere informatie: www.rockwool.nl www.trespa.nl www.srvkg.nl www.fks.nl www.gibo.nl www.gipsrecycling.nl www.vlakglasrecycling.nl www.milieukeur.nl header Tal van uit sloop afkomstige bouwmaterialen kunnen na een lichte bewerking weer dienen als grondstof voor de eigen industrie. Hier betonpuin. Foto:FransdeHaas,Voorburg