36 A U G U S T U S 2005 De European Directive on Energy Performance of Buil- dings (EPBD; Energie Prestatierichtlijn voor Gebouwen, zie kader), wordt in januari 2006 van kracht. De EPBD houdt in dat energieprestatie-eisen worden gesteld aan nieuwe gebouwen (zoals Nederland nu ook al doet met de EPN) en bij renovatie van grote gebouwen. Bovendien moet bij elke transactie (verkoop of verhuur) van een ge- bouw of woning een energieprestatiecertificaat overlegd worden, dat voor de gebruiker duidelijkheid geeft over het te verwachten energiegebruik. De EPBD heeft direct een invloed op de nationale regelge- ving: de lidstaten zijn verplicht energieprestatie-eisen te stellen in hun nationale wet- en regelgeving, en die elke 5 jaar te evalueren. De energieprestatie moet in alle lidstaten op basis van dezelfde rekenregels worden vastgesteld. Dat betekent dat veel lidstaten de huidige regels moeten aan- passen of zelfs geheel moeten vervangen door de uniforme Europese normen op dit terrein. Bestaande voorraad Om de Kyoto-afspraken te halen moet in de EU jaarlijks 8% energie bespaard worden en de EPBD zal hiervan een aanzienlijk deel voor zijn rekening moeten nemen. De bouwsector is tenslotte verantwoordelijk voor circa 40% van het totale energieverbruik in de landen van de EU. Vergeleken met de huidige situatie, dus voorafgaand aan de introductie van het nieuwe instrument, zou de EPBD kunnen leiden tot een energiebesparing van ruim 11%. De grootste energiebesparing is echter te bereiken in de bestaande voorraad. De EPBD-richtlijn schrijft voor dat er eisen gesteld worden aan de minimale energieprestatie bij ingrijpende renovatie van een gebouw met een vloer- oppervlak groter dan 1.000 m2. Daarbij vallen de be- staande (een- en meer)gezinswoningen dus buiten de boot, terwijl in de vijftien `oude' EU-landen zo'n 45% van de Anke van Hal E u r o p e s e e n e r g i e p r e s t a t i e r i c h t l i j n In januari 2006 wordt de European Directive on Energy Perfor- mance of Buildings van kracht. Voor alle 25 lidstaten van de Europese Unie: dus ook voor de tien nieuwe leden; juist in deze landen valt een grote slag te slaan. Zwak punt: de vele al bestaande eengezinswoningen (in de vijftien oorspronkelijke EU-landen zo'n 45% van de gebouwde omgeving) vallen vooralsnog deels buiten de regeling. wetgeving Bestaande voorraad Onderzoek De informatie in dit artikel is gebaseerd op twee onderzoe- ken die ECOFYS heeft uitgevoerd in opdracht van EURIMA (the European Insulation Manufacturers Association), Euro- Ace en de European Alliance of Companied for Energy Effi- ciency). Het betreft `Mitigation of CO2; Emissions of the Buil- ding Stock' en `Cost effective Climate Protection'; te bestel- len bij Eurima in Brussel (tel. 0032-26262090 of info@euri- ma.org) en te downloaden op www.eurima.org. DE AUTEUR Anke van Hal is hoofdre- dacteur van Puur Bouwen, zelfstandig adviseur duur- zaam bouwen en gastdo- cent bij de TU Delft. Dit arti- kel kwam tot stand met dank aan Chris Hamans, projectleider voor Eurima (the European Insulation Manufacturers Association) in de diverse projecten die Ecofys (Keulen) uitvoerde voor deze organisatie. Cover rapport `Cost effective Climate Protection' A U G U S T U S 2005 37 gebouwen uit eengezinswoningen bestaat. Als die ook worden meegenomen, kan de besparing verdubbelen (zie tabel 1). Een belangrijke vraag bij dit soort rekenexercities is na- tuurlijk de vraag of de investeringen tegen de baten opwe- gen. Dat er zoveel energie bespaard kan worden is na- tuurlijk prachtig, maar tegen welke prijs? Rendabel Uit berekeningen blijkt dat er jaarlijks, te beginnen in 2006, door de vijftien `oude' EU-landen zo'n tien miljard euro ge?nvesteerd moet worden in de nieuwe regeling. Zou de regeling ook van toepassing zijn bij renovatie van bestaande kleine woongebouwen, dan zou dit bedrag twee?nhalf keer zo groot zijn. Dit lijkt een enorme inves- tering, maar van de totale kosten die bij bouw en renova- tie van gebouwen gemoeid zijn, is het aandeel van de ener- getische verbetering zo'n 1 tot 3% van de kosten. De investeringen hebben bovendien een dusdanige terug- verdientijd dat ze als rendabel beschouwd kunnen wor- den. De nieuwe regeling kan namelijk in 2010 al leiden tot een netto voordeel (jaarlijkse kapitaalkosten minus bespa- ring op energiekosten) van bijna vier miljard euro. Wan- neer het om alle typen woningen zou gaan zelfs tot zeven- enhalf miljard euro (zie tabel 2). In de acht Oost-Europese nieuwe EU-landen wordt per m2 woonruimte gemiddeld 25% meer energie voor verwar- ming gebruikt dan in de landen die al langere tijd lid zijn. Hier lijkt met de EPBD dus een nog grotere slag te slaan (waarbij wel moet worden aangetekend dat de woon- ruimte gemiddeld 40% kleiner is en het energieverbruik voor verwarming daarmee dus per inwoner 15% lager uitvalt). In zowel de oude als de nieuwe EU-landen geldt dat het na-isoleren van bestaande gebouwen tot de grootste be- sparingen leidt. Het implementeren van energiebesparen- de maatregelen tijdens een toch al geplande grootonder- houd- of renovatiebeurt is kostentechnisch het meest gun- stig. De Kyoto-afspraken zullen met de EPBD-regeling in de huidige vorm echter niet worden gehaald. Het is een be- langrijke eerste stap, maar deze zal nog groter zijn wan- neer ook bestaande eengezinswoningen bij renovatie in de regeling worden opgenomen. Omdat een dergelijke uit- breiding ook een extra positief effect kan hebben op de werkgelegenheid en de verbetering van de luchtkwaliteit, is daar zeker iets voor te zeggen. ????????????????????I k a n m e e r o p l e v e r e n valt buiten de boot EPBD Nederland moet op 4 januari 2006 de Europese Richtlijn energieprestaties van gebouwen (EPBD) hebben omgezet in wetgeving. De huidige Nederlandse regelgeving voorziet al in diverse bepalingen van de richtlijn. Zo zijn in de Neder- landse bouwregelgeving voor (nieuwe) woningen en utili- teitsgebouwen al eisen vastgelegd voor de energieprestatie van gebouwen bij nieuwbouw en ingrijpende renovatie (EPN); ook beschikken we in Nederland al over berekenings- methodieken om de energieprestatie (EPC) te meten. De richtlijn verplicht verder gebouweigenaren tot het overleggen van een energieprestatiecertificaat bij bouw, verkoop, ver- huur en ingrijpende renovatie van grote gebouwen. Verder moeten diverse soorten cv-ketels en airconditioningsystemen (vanaf een bepaald vermogen) periodiek worden ge?nspec- teerd. Ook worden verplicht haalbaarheidsstudies uitge- voerd voor alternatieve systemen van energievoorziening in grote gebouwen (>1000 m2). Voor een aantal aspecten moet de Nederlandse wet- en regelgeving nog worden aan- gepast. Naar verwachting gaat de certificaatverplichting in per 1 januari 2007. Info: www.vrom.nl en www.senterno- vem.nl/epadesk. kosteneffectiviteit (2010) EPBD en mogelijke uitbreidingen besparing CO2-emissie (vergeleken met BAU) jaarlijksekosten (miljd.euro's/pj) besparingCO2-emissie (Mt/pj) EPBD uitgebreide EPBD > 200 m2 uitgebreide EPBD alle woningen 20 15 10 5 0 0 n totale kapitaalkosten 3,9 5,1 8,4 n besparing energiekosten 7,7 9,6 15,9 n totale kostenbesparing 3,8 4,5 7,5 benodigde investeringen 9,6 13,8 25,3 2006 2010 2015 n EPBD 15 34 56 n uitgebreide EPBD > 200 m2 17 42 69 n uitgebreide EPBD alle woningen 22 70 119 20 40 60 80 100 0120 140 Tabel 1: Verwachte besparing op CO2-uitstoot (tonnen per jaar) bij toepassing van EPBD bij renovatie volgens huidige regeling (boven 1.000 m2; blauw); of bij uitbreiding met ge- bouwen groter dan 200 m2 (oranje), resp. alle gebouwen (geel) ten opzichte van `busi- ness as usual' (in de huidige EU). Tabel 2: Jaarlijkse kapitaalkosten, besparing op energiekosten en netto besparing bij de verschil- lende EPBD-versies (in miljarden euro's per jaar) in de huidige EU. Daaronder: kosten van maat- regelen. RapportCosteffectiveClimateProtection