nr 3 2010 opinie6 opinie nu proeftuin, straks gidsregio Krimp is een voor Nederland nog volstrekt ongewoon fenomeen. Het vraagt om lef, experimenteren en pionieren om er mee om te gaan. Ook, of j?ist op het thema Wonen. Stadsregio Parkstad Limburg als proeftuin? Prima, doordat we in demografische zin voorop lopen, ontkomen we niet aan die rol. Samen met collega-overheden en maat- schappelijke organisaties moeten we die rol oppakken en ervoor zorgen dat de ervaringen hier als gids dienen voor de regio's die volgen. tekst andy dritty Andy Dritty is portefeuillehouder Wonen van de Stadsregio Parkstad Limburg en wethouder van de gemeente Landgraaf. Parkstad Limburg, de regio van 8 gemeenten (ruim 250.000 inwoners) in Zuidoost Limburg, heeft geen gebrek aan aandacht op dit moment. De reden: krimp. Of nauwkeuriger: de bevolkings- en huishoudensda- ling. Collega-overheden, media, maatschappelijke organisaties, bedrijfs- leven: allemaal ontdekken ze het thema, ze snuffelen eraan, zien kansen en bedreigingen en vinden dat er wat moet gebeuren. In Park- stad zelf, zijn we een stap verder. Als eerste stedelijke regio in dit land hebben we de laatste jaren immers al kennis gemaakt met het feno- meen. De genoemde fasen ? van ontdekken tot vinden dat er wat moet gebeuren ? hebben wij in feite al doorlopen. En intussen zijn wij in een volgende fase beland: die van handelen. Niet om de krimp in z'n geheel te keren, maar om van de regio een duurzaam vitale regio te maken, met een behapbare bevolkingsdaling als gegeven. Ons handelen moet krimpproof zijn. UitdagiNg We staan gesteld voor een uitdaging. Kort en krachtig: voor de periode 2008-2020 moeten netto ruim 6.000 woningen worden onttrokken om de woningmarkt in een nieuw evenwicht te brengen. Krimp gaat echter nr 3 2010opinie 7 gepaard met ontgroening en vergrijzing en daar- mee met meer vraag naar andere woningen. Dat maakt dat het onttrekken van woningen aan de voorraad, gecombineerd kan en moet worden met het cre?ren van nieuwe kwalitatieve wooneenheden. We willen de woningmarkt immers ook gewoon bij de tijd houden. We gaan daarbij uit van een zogenoemde terugbouwopgave van 7.000 woningen. Dat maakt dat er in 2020 13.000 woningen aan de voorraad onttrokken moeten zijn. ONOrtHOdOxe maatregeLeN Slopen kost geld. Ter indicatie uit het rapport Limburg Transformeert van de provincie Limburg (2007): `het uit de markt nemen van leeg- staande woningen zonder dat iets wordt teruggebouwd kost afhankelijk van de boekwaarde en herinrichting van het terrein al gauw zo'n 50.000,- per woning'. De conclusie van de combinatie `aantal te onttrekken woningen' en `sloopkosten' is gemakkelijk te trekken: als we Parkstad Limburg op een andere manier krimpproof kunnen maken, gr??g. Vandaar dat we in de regio aan de slag zullen en moeten met een combinatie van onorthodoxe maatregelen. Waarbij we rekening houden met de beperkingen, maar ook met de kansen die de woningmarkt specifiek in onze regio biedt. Ik noem twee voorbeelden. Uit onderzoek voor Parkstad is gebleken dat het interessant is te bekij- ken welke woningen zich lenen voor samenvoeging. Het samenvoegen van inmiddels verouderde duplexwoningen bijvoorbeeld, in combinatie met het aanpassen van de woningen aan de huidige eisen op het gebied van energie en duurzaamheid, is een goede optie. Specifiek voor Parkstad Limburg zijn er ook mogelijkheden binnen beschermde stads- en dorpsgezichten. Daaronder bevinden zich de voor deze regio zo typische mijnwerkerswoningen die bijzonder klein zijn, maar een prachtige uitstraling hebben. Met het samenvoegen van deze woningen blijft een karakteristiek beeld voor de regio behouden. Bovendien cre?er je aantrekkelijke woningen in een bijzondere omgeving. Ander voorbeeld. Parkstad Limburg vergrijst relatief sterk. De vraag naar zorggeschikte woningen zal daardoor flink toenemen. Dergelijke woningen klakkeloos toevoegen aan de voorraad is in deze regio geen optie, want de reeds vermelde sloopkosten komen er in feite bovenop. Daarbij: de dynamiek van de woningmarkt is in een krimpregio relatief gering, waardoor bewoners die zorg behoeven hun woning niet snel (genoeg) verkocht krijgen, terwijl die snelheid juist bij deze groep van belang is. In de wetenschap dat bij deze doelgroep ? de senioren ? het particuliere woningbezit hoog is en dat de verhuismobiliteit in deze regio en onder deze groep beperkt is, moeten we onze strategie bijstellen. Veel meer dan voorheen gaan we ons richten op de aanpasbaarheid van het bestaande woningbezit om te komen tot een (zorg)geschikt woningaanbod. Doel is dat mensen zolang mogelijk in hun eigen woning kunnen blijven wonen ?n dat de zorgaanbieders in deze woning de juiste zorg kunnen leveren. Het zijn twee voorbeelden uit een ruimer pakket van twaalf onorthodoxe maatregelen waar we in Parkstad Limburg mee aan de slag zijn. Want hoewel de echte realisatie nog vooral voor ons ligt, zijn we wel al aan de slag. We concentreren ons met de onorthodoxe maatregelen in eerste instantie op vijf wijken in de regio: vijf proeftuinen in de proeftuin zeg maar. Dat doen we samen: gemeenten, regio, provincie, Rijk, en vooral ook de corporaties en andere maatschappe- lijke organisaties. PrOeftUiN Een proeftuin heeft als eigenschap dat je niet zeker weet wat de opbrengst gaat worden. Zoals gezegd, krimp is een voor Nederland onbekend fenomeen en dat vraagt nu eenmaal om experimenten. In Parkstad Limburg weten we inmiddels door ervaringen en door onder- zoek w?l dat een aantal uitgangspunten helpt bij het optimaliseren van de opbrengst van die tuin: We pakken de zaak op regionaal niveau op. Als stadsregio Park- stad Limburg verkeren we in de prettige positie dat er al een intens samenwerkingsverband ligt, waarbinnen we kunnen opereren. Maar met een zo duidelijk regionale woningmarkt is een aanpak op dat niveau hoe dan ook de enige juiste. Ook de corporaties gaan in dit gebied daarom steeds intensiever samenwerken. investeren loont. In opdracht van VROM, provincie en Parkstad is een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse uitgevoerd van de geplande herstructurering van de woningmarkt. Kort en goed: door komende decennia 500 miljoen euro te investeren in de woonsector, cre?er je een `leefbaarheidswinst' van 1,2 miljard euro. Proeftuin: meekijken = meedoen. We weten in Parkstad wat er moet gebeuren. En we hebben de plannen en idee?n h?e we de wo- ningmarkt krimpproof willen maken. Komende jaren zal blijken welke onorthodoxe maatregelen uit de proeftuin uitgerold worden over de regio en vervolgens verder over het land. Zo worden we van proef- tuin gidsregio. Het adagium `investeren loont' trek ik daarbij graag zo breed mogelijk: kapitaalkracht, maar ook denkkracht is zeer welkom. En boter bij de vis: meekijken is meedoen. Partijen uit de regio zelf nemen het leeuwendeel van de investering voor hun rekening. Ge- zien de belangen voor de rest van het land is substantieel `meedoen' door het Rijk een logische en broodnodige aanvulling.