De gemeente Venlo streeft naar een duurzame inrichting van haar woon- en werkgebieden. Om zelf het goede voorbeeld te geven is bij de nieuwbouw van de afdeling Beheer Openbare Ruimte een duurzaam gebouw neergezet, waarin energiebesparing, hergebruik van water en het milieubewust toepassen van materialen centraal staan. Om de aandacht voor duurzaamheid verder te benadrukken rijdt een aantal voertuigen op koolzaadolie.
als het ware op uit het landschap. De gebou-
wen zijn haaks op elkaar geplaatst rond een
binnenplaats voor opslag van materiaal.
Voor de bestrating zijn grotendeels oude
klinkers gebruikt en ook zijn eerder opgesla-
gen materialen in de gebouwen verwerkt.
Door een talud achter het vegetatiedak aan
te brengen, is het of het dak van de werk-
plaatsen en stallingen uit het landschap om-
hoog komt. Voordat het talud werd aange-
bracht, zijn horizontaal kunststof buizen
(bodemcollectoren) op de grond aange-
bracht. Daar overheen is het talud gelegd.
Zo kon relatief goedkoop een seizoensop-
slag in het talud worden gerealiseerd. In het
stookseizoen dient het talud als warmtebron
voor een warmtepompinstallatie. 's Zomers
Bij het ontwerp van de nieuwbouw voor de
afdeling Beheer Openbare Ruimte van de
gemeente Venlo is de architect uitgegaan
van de landschappelijke waarde. In de ene
richting betreft dat de overgang naar de
oude bedding van het Maasdal, in de andere
richting een groene zone tussen de oude ge-
meente Venlo en de gemeente Tegelen, een
gebied dat door de aanleg van de snelweg
A73 wordt doorsneden.
Talud
Het kantoorgebouw staat dwars op de A73.
Het heeft aan de voorkant twee grote vij-
vers, waarvan een met een helofytenfilter.
De stallingen en werkplaatsen hebben een
hellend dak met sedumbegroeiing en rijzen
Projectgegevens
Ger de Vries en Leo Gommans
2 M E I 2005
Ve n l o ? B e h e e r
Het kantoorgebouw kort na oplevering met daarvoor
de grote vijver.
PROJECTBESCHRIJVING
De gemeente Venlo streeft naar een duurzame inrichting van haar woon- en
werkgebieden. Om zelf het goede voorbeeld te geven is bij de nieuwbouw van
de afdeling Beheer Openbare Ruimte een duurzaam gebouw neergezet, waar-
in energiebesparing, hergebruik van water en het milieubewust toepassen van
materialen centraal staan. Om de aandacht voor duurzaamheid verder te
benadrukken rijdt een aantal voertuigen op koolzaadolie.
Projectgegevens
opdrachtgever: Gemeente Venlo
gebruiker: Afdeling Beheer Openbare Ruimte
projectleider: Dre Heijnen
architect: QUANT Architectuur bv BNA, Venlo
projectarchitect: Jan van Beek
aannemer: Willems Bouwbedrijf bv, Tegelen
installateur W: W.A. Kemkens bv, Zieuwent
installateur E: Stroecken-electro, Tegelen
constructeur: Van der Weide Van Bragt, Venlo
adviseur installaties W+E:Huygen Installatie
Adviseurs bv, Venlo
adviseur duurzaam bouwen: BOOM-Maas-
tricht, Maastricht / TU-Delft, Faculteit Bouw-
kunde, afdeling Milieutechnisch ontwerpen
tuinontwerp: Afdeling Beheer Openbare
Ruimte Gemeente Venlo
bruto inhoud: kantoor 6.010 m3, werkplaatsen
en stallingen 20.760 m3; totaal 26.770 m3
vloeroppervlak: kantoor 1.530 m2, werkplaat-
sen en stallingen 3.320 m2; totaal 4.850 m2
totale kosten: 4.500.000
ingebruikname: 26 november 2004
locatie: Venlo, Hulsterweg 19
Informatie en documentatie
Gemeente Venlo, afdeling Beheer Openbare
Ruimte, tel. 077?3596666, fax 077-
3596766, info@venlo.nl, www.venlo.nl.
BOOM-Maastricht, tel. 043-3671398, fax
043-3610738, boom-maastricht@hetnet.nl,
www.boomdelft.nl.
De auteurs
De projectbeschrijving is verzorgd door Ger de
Vries (V&L Consultants-Rotterdam, redacteur van
Puur Bouwen en gastdocent Milieutechnisch
Ontwerpen in relatie tot Architectuur, Faculteit
bouwkunde, TU-Delft) en Leo Gommans
(BOOM-Maastricht en universitair docent leer-
stoel Milieutechnisch Ontwerpen in relatie tot
Architectuur, Faculteit Bouwkunde, TU-Delft)
GemeenteVenlo
QuantArchitectuur,Venlo
M E I 2005 3
O p e n b a r e R u i m t e
Al met al wordt aanzienlijk op energie be-
spaard, vooral door goede isolatie en terug-
winning van warmte uit ventilatielucht. Met
name bij het kantoordeel wordt gedurende
het stookseizoen zo veel mogelijk gebruikge-
maakt van door ramen binnenvallende zon-
newarmte en door apparatuur, verlichting
en mensen afgegeven warmte. Wat nog no-
dig is aan ruimteverwarming is voor 70%
afkomstig van een warmtepomp.
Om oververhitting door zoninstraling 's zo-
mers in het kantoordeel te voorkomen en
toch voldoende daglicht binnen te laten, is
gekozen voor een speciaal type hoog-isole-
rend glas voor de zuid-oost gevel. Dit glas
houdt een groot deel van de zonnewarmte
tegen. Individueel bedienbare binnenzonwe-
ring aan de zuid-oostgevel voorkomt spiege-
lingen van computerbeeldschermen. ????
L I N K S ? R E C H T S Een groot deel van de stallingen
en werkplaatsen bevindt zich onder een sedumdak,
waar tegenaan taluds zijn aangebracht.
onderliggende zandlagen mogelijk maakt.
Het wagenpark wordt met water uit de vij-
vers gereinigd. De spoelwagens worden ook
met water uit de vijvers gevuld. Zo wordt
regenwater in grote hoeveelheden meerdere
malen gebruikt.
Een opmerkelijk initiatief is het gebruik van
koolzaadolie voor de veeg- en spoelwagens.
In de directe omgeving wordt hiervoor kool-
zaad verbouwd en tot olie geperst. Dit
wordt aangevuld met koolzaadolie van el-
ders. Op het terrein is daarvoor een onder-
grondse opslag aangebracht. Door het ge-
bruik van koolzaadolie is de roetuitstoot ge-
halveerd en zwaveluitstoot ontbreekt. Dit
levert op kleine schaal een bijdrage aan de
luchtkwaliteit van de gemeente Venlo. Bo-
vendien is koolzaadolie een CO2-neutrale
brandstof. Minder succesvol was het voor-
nemen om een kleine windmolen te plaat-
sen. Vanwege procedures en voorschriften is
hier vanaf gezien.
wordt de warmtepomp niet gebruikt, maar
wordt koude direct aan het talud onttrok-
ken. In het kantoor is vloerverwarming en
koeling aangebracht.
Aan de inbedding in het landschap is dus
veel aandacht besteed. Uitgegraven grond is
benut voor taluds die tevens een geluidswal
vormen tussen de A73, de gebouwen en het
aangrenzende kerkhof. Voor het talud is
ook gebruikgemaakt van overtollige grond
van andere plaatsen in de gemeente. De ta-
luds zijn ingezaaid met inheemse planten-
soorten en op verschillende plaatsen beplant
met kleine boompjes. Ook zullen oude bo-
men die uit de gemeente vrijkomen een plek
vinden op het terrein.
Water
De vijvers hebben een fluctuerend waterpeil.
De beplanting is hierop aangepast. Een
groot deel van het terrein is niet verhard,
wat directe infiltratie van regenwater in de
QuantArchitectuur,Venlo
4 M E I 2005
Regenwater
De vijver voor het kantoorgebouw heeft een fluctuerend waterpeil
door grondwaterschommelingen en de aanvoer van regenwater
naar deze vijver. Al het regenwater dat op de binnenplaats en het
dak van het kantoor valt, komt via een grofvuilfilter in de vijver
terecht. Dit water wordt gebruikt voor het wassen van de voer-
tuigen. Regenwater dat op de groene daken valt, verdampt via de
dakbeplanting en stroomt bij zware regenbuien af naar de vijver.
Het oppervlak van de parkeerplaatsen watert af op de groene
bermen waar het kan infiltreren in de bodem.
Een aparte zuivering met helofyten zorgt ervoor dat de kwaliteit
van het vijverwater op peil blijft. Hiervoor wordt water uit de vijver
in een helofytenfilter gepompt. Het gezuiverde water komt in een
ondergrondse tank terecht met een overloop op de vijver. Vanuit
de ondergrondse tank wordt ook het water gepompt voor gebruik
in de wasplaatsen. Het waterverbruik van de gebouwen is onge-
veer 25% van het totale waterverbruik van de dienst Beheer Open-
bare Ruimte. De rest komt voor rekening van het reinigen van de
voertuigen.
Bron:BOOMMaastricht
PROJECTBESCHRIJVING
Transport
Om het milieu minder te belasten is ervoor gekozen een deel
van het wagenpark om te bouwen naar auto's die rijden op
koolzaadolie. Koolzaadolie is een brandstof die koud geperst
wordt uit het zaad van de koolplant en heeft daarom een
gesloten kringloop. Bovendien wordt op deze manier minder
gebruikgemaakt van fossiele brandstoffen en is de uitstoot van
schadelijke stoffen tijdens het rijden in de stad aanzienlijk
minder dan normaal. Het gebruik van fossiele brandstoffen
van de gebouwen is ongeveer 10% van het totale energie-
gebruik van de dienst Beheer Openbare Ruimte. Het overige
gebruik komt voor rekening van de gemeentelijke voertuigen!
Een van de veegwagens van de gemeente Venlo die op koolzaadolie rijden.
Foto:V&LConsultants,Rotterdam
Begane grond met
fietsenstallingen aan
de achterkant en
verdiepingen.
Zijaanzicht werkplaatsen
en talud
QuantArchitectuur,VenloQuantArchitectuur,Venlo
energie ++
EPC U-bouw = 0,95 Rc vloer = 3,5 m2.K/W (kantoor) Rc gevel = 3,5 m2.K/W
(kantoor) Rc dak = 4,5 m2.K/W (kantoor) HR++-glas (Uglas = 1,2 W/m2.K) pas-
sieve zonne-energie compartimentering werkplaatsen, zonering van ventilatie
daklichtkoepels in vegetatiedaken van werkplaatsen daglichtafhankelijke dimre-
geling aanwezigheidsdetectie (schemer-, bewegingsdetectie) veegpulsschakeling
warmtepomp individueel 70% en HR-ketel NOx-arm 30% warmtebron: horizon-
tale bodemcollector en collectoren in taluds lagetemperatuur-vloerverwarming en
hogetemperatuur-vloerkoeling in kantoren radiatoren met lage watertemperatuur in
werkplaatsen natuurlijke ventilatie in stallingen gebalanceerde ventilatie met
warmteterugwinning (rendement 70%) kantoor in combinatie met een warmtepomp
voor opwarmen van de toevoerlucht in de winter en afkoelen in de zomer gebalan-
ceerde ventilatie met warmteterugwinning (rendement 90%) in werkplaatsen met by-
pass nachtventilatie in de zomer hogetemperatuurkoeling uit opslag onder talud
zonder gebruik van de warmtepomp energiezuinige ventilatie (ventilatoren/regeling)
beperkt gebouwbeheersysteem met energiemanagementmodule aanwezigheids-
detectie energieopslag warmte/koude thermostatische radiatorkranen (op LT-ra-
diatoren in werkplaatsen) warmte- en koudeopslag in de bodem en in taluds TFT
beeldschermen
water ++
thermostatische waterbesparende mengkranen regenwater voor wassen van wa-
genpark (nodig 3.000 m3 per jaar) regenwateropvang en infiltratievijver buffervij-
ver voor opvang van regenwater en infiltratie natuurlijke waterzuivering met helofy-
tenfilter halfverharding en onverhard oppervlak
materialen en constructies +
hergebruik van straatklinkers hergebruik opgeslagen materialen grote dakover-
stekken geen dakgoten gemetselde gevels van baksteen dragende binnenwan-
den van kalkzandsteen niet dragende wanden: metal stud duurzame houtsoorten
(FSC) anhydriet gietvloer, los gelegd minerale wol als isolatie losliggende dak-
bedekking van EPDM op platte daken gerecycled EPS onder betonnen vloer op zand
hardglazen bovenlichten hybride verfsysteem buiten watergedragen acrylaatverf
buiten watergedragen acrylaatverf binnen PE regenwaterafvoer en waterleidingen
binnenmilieu ++
geluidbeperkende voorzieningen in vertrekken door keuze van vloerbedekking en
plafonds lagetemperatuur-verwarmingssysteem maatregelen tegen oververhitting
in de zomer individueel bedienbare binnenzonwering om spiegelingen te voorko-
men zonwerende beglazing op zuid gebalanceerde ventilatie hangende toilet-
ten gladde vloerbedekking (linoleum op gangen) aparte ruimte voor printers
groen ++
oplopend vegetatiedak op werkplaatsen en stallingen begroeide taluds met
heemplanten in ??n lijn met vegetatiedak verschillende boomsoorten
diversen
aparte inzameling kantoorafval hergebruik/recycling van glas, papier, karton, bat-
terijen, blik e.d. talud als geluidwering naar omringend landschap overdekte fiet-
senstalling parkeren op eigen terrein gesloten grondbalans en gebruik van over-
tollige grond vanuit gemeente voor aanleg geluidwering kruipruimteloos bouwen
scheiding drager/inbouw ondergrondse opslag van koolzaadolie voor brandstof
wagenpark
Bijzondere Milieumaatregelen
Dienst Beheer Openbare Ruimte ? Venlo
Bovenstaande is een opsomming van gerealiseerde milieumaatregelen. Vaste maatregelen uit het Nationaal Pakket
Duurzaam Bouwen worden niet genoemd. Er is een subjectieve beoordeling gemaakt van de mate waarin aan een bepaald
milieuthema aandacht is besteed: o weinig, + redelijk, ++ aanzienlijk of +++ veel.
M E I 2005 5
In de helling zijn enkele daklichten zichtbaar.
QuantArchitectuur,VenloBron:BOOMMaastrichtQuantArchitectuur,Venlo
Warmte en koude opslag in het talud achter de werkplaatsen en stallingen.
Situatie met links een stuk van de nieuwe snelweg A73. De parkeerplaatsen liggen
in een groene omgeving. Aan de voorkant van het kantoorgebouw ligt een grote
vijver en een helofytenfilter.
Reacties