M A A RT 2005 3 treren. Dat betekent een afkoppeling van maar liefst 78.000 m? aan daken, straten en een deel van het voet- gangersgebied. Rond het stadiongebouw zijn 18 sedimentatievelden aan- gelegd. Het afstromende hemelwater wordt bovengronds over deze velden geleid, waar zand en slib kunnen bezin- ken. Na dit biologische zuiveringsproces wordt het hemel- water via een buizenstelsel geloosd op het oppervlaktewa- ter in de buurt van het stadion. Er gaat geen hemelwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI). Franken-Stadion, N?rnberg Het stadion in N?rnberg is het oudste van de twaalf WK 2006-stadions. Het werd in 1926/'27 gebouwd als onder- deel van het landschapspark Dutzendteich. Eind jaren `80 is het stadion grondig gemoderniseerd. De Duitse voetbal- bond (DFB) eiste toen dat alle tribunes een dak kregen. Om de enorme hoeveelheid hemelwater van de daken af te voeren is een acht kilometer lange riolering naar een RWZI aangelegd. Om toegelaten te worden als WK-stadion was grondige renovatie nodig van zowel stadion als omgeving. Naast bijvoorbeeld de aanleg van groendaken op de kiosken en installatie van pv-panelen (goed voor 12.000 kWh/j) maakt ook een integraal wa- terconcept onderdeel uit van de herstructurering. Het hemelwater van alle da- ken van de voorpleinen, het speelveld en de atletiekbaan wordt afgevoerd via een bui- zensysteem naar drie onder- grondse opslagtanks, met een volume van in totaal meer dan 900 m3. Dit is voldoende om te voorzien in de sproeiwater- behoefte (4.920 m3/j) van het Franken-Stadion en de omrin- gende oefenvelden. Het jaar- lijkse overschot van 37.000 m3 hemelwater gaat niet meer naar de RWZI, maar stroomt 400 meter naast het stadion in een grote vijver en infiltreert daar in de bodem. ???????? Over ongeveer een jaar is het weer zover. Miljoenen toe- schouwers bewonderen (hopelijk) spannende voetbalwed- strijden tijdens het WK voetbal, deze keer in Duitsland. Hiervoor werden nieuwe stadions gebouwd en oude ge- moderniseerd. Onder het motto `Green Goal' zijn milieu- doelstellingen gesteld ten aanzien van water, energie, afval en transport. Ook wordt het evenement door milieu-in- vesteringen elders broeikasgas-neutraal. Op de (verplichte) tribunedaken worden enorme hoeveel- heden hemelwater opgevangen. Afkoppelingsmaatregelen zetten dus echt zoden aan de dijk. Vier Duitse WK-voet- balstadions (in M?nchen, N?rnberg, Frankfurt en Berlijn) zijn wat dit betreft onder handen genomen door het Duit- se bedrijf Mall. M?nchen en N?rnberg bleken de grootste uitdaging. Allianz Arena, M?nchen Het nieuwe stadion Allianz Arena is meer een `eventcon- cept' dan een voetbalstadion en omvat ook winkels, plein- tjes, horeca en een `Esplanade'. Een van de voorwaarden bij de bouwvergunning was een waterconcept dat het plaatselijke rioleringsstelsel niet extra zou belasten. Af- koppelen was het toverwoord. De opdracht aan de ex- perts luidde om het hemelwater decentraal te laten infil- Scoren met water J?rg Blass regenwater ` G r e e n g o a l ' v o o r W K v o e t b a l 2 0 0 6 Voor het wereldkampioenschap voetbal 2006 in Duitsland zijn vergaande milieudoelstellingen geformuleerd. Zo worden enorme hoeveelheden hemelwater opgevangen. Meer dan genoeg om de velden te besproeien! Het Franken-Stadion in N?rnberg gaat 60.000 euro per jaar op de waterrekening besparen door de velden te besproeien met regenwater. Foto:ChristineDierenbach,StadtN?rnberg Installatie van een van de tanks bij het Franken- Stadion, waar samen bijna 1 miljoen liter regenwater kan worden opgeslagen. Foto:Mall,Donaueschingen