Duurzaam slopen is mogelijk, zo wijzen diverse proefprojecten uit. Het vereist echter wel enige voorbereiding en kennis van zaken. Hulp is dus gewenst en om die reden verschenen recent zowel een handleiding als een ‘slooptool’. Wie wil kan direct aan de slag.
was erop gericht om nog bruikbare materialen te herge-
bruiken. De speciaal daarvoor opgerichte organisatie
Bouwcarrousel (zie ook elders in dit nummer) demonteerde
de herbruikbare bouw- en installatiecomponenten en voer-
de deze af. In een werkplaats werden de producten nageke-
ken, voor zover nodig gereinigd, gereviseerd, geregistreerd
en opgeslagen. Woningcorporatie Vestia heeft vervolgens
deze producten ? die nauwelijks van nieuw te onderschei-
den waren ? toegepast bij onderhoudswerkzaamheden.
Aan het pilotproject was ook een studie gekoppeld, uitge-
voerd in opdracht van de Federatie van Haagse Woning-
corporaties, naar het potentieel van aanbod en afzetmoge-
lijkheden van hergebruikproducten in de Haagse regio.
Ervaring
Ook in Rotterdamse deelgemeente Hoogvliet is ervaring
opgedaan met duurzaam slopen. Daar vindt momenteel
de grootste herstructureringsoperatie van Nederland
plaats. Er worden circa 5.000 woningen gesloopt, waar-
van 3.650 woningen van woningcorporatie Woonbron.
Deze grootschalige onderneming bracht Woonbron ertoe
na te denken over een betere benutting van al de vrijko-
mende producten en materialen. Dit had een structurele
aanpak als resultaat.
Ger de Vries, Frans de Haas & Eveline Boels
H a n d l e i d i n g e n t o o l
Duurzaam slopen is mogelijk, zo wijzen diverse proefprojecten uit.
Het vereist echter wel enige voorbereiding en kennis van zaken.
Hulp is dus gewenst en om die reden verschenen recent zowel een
handleiding als een `slooptool'. Wie wil kan direct aan de slag.
header
Nieuw gereedschap
Slopen en duurzaamheid lijken op het eerste geschikt niet
samen te gaan. Niet slopen, maar hergebruiken heeft ten-
slotte de voorkeur. De praktijk is echter dat hergebruik
jaarlijks voor circa 15.000 woningen in ons land een ge-
passeerd station is. Deze moeten gesloopt worden en in
dat geval heeft duurzaam slopen de voorkeur. Duurzaam
slopen maakt hergebruik mogelijk van producten en ma-
terialen en is zowel gericht op direct hergebruik van pro-
ducten, als op het aanleveren van materialen als secundai-
re grondstof in fabricageprocessen.
Andere aanpak
In een aantal projecten in Nederland is ervaring opgedaan
met duurzaam slopen. Hieruit blijkt dat vergaande schei-
ding van producten en materialen goed mogelijk is. Het
vereist echter wel een andere aanpak van het sloopproces
dan gebruikelijk.
In de Haagse Spoorwijk is bijvoorbeeld in 2000, in het be-
gin van een sloopproject van 1.300 woningen, bij 430 wo-
ningen een demontage- en voorsloopfase ingelast. Deze fase
Demontage van
ramen in Hoogvliet
in Rotterdam, een
proefproject duur-
zaam slopen.
Foto:FransdeHaas,Voorburg
Foto:FransdeHaas,Voorburg
Voorafgaand aan de
sloop van woningen
in de Haagse wijk
Spoorwijk zijn her-
bruikbare bouw- en
installatiecomponen-
ten gedemonteerd.
M E I 2005 3
Een ander voorbeeld: in de voorfase moeten de woningen
worden afgesloten. Op de traditionele manier gebeurt dit
met bakstenen en houten panelen, maar er kan ook geko-
zen worden voor een demontabel en dus herbruikbaar
systeem van stalen cassettes. Een woning blijft dan toe-
gankelijk, wat afsluiten van nutsvoorzieningen en demon-
teren vergemakkelijkt. De ervaring leert dat het gebruik
van herbruikbare stalen cassettes bovendien vandalisme
tegengaat en de leefbaarheid in een complex verhoogt.
Een andere optie is om een woning niet dicht te zetten,
maar een bewoonde indruk te wekken door het ophangen
van gordijnen en vitrage. Dit zorgt er zeker voor dat de
leefbaarheid in een wijk langer op peil blijft.
Een belangrijke rol is in deze handleiding weggelegd voor
woningcorporaties, omdat deze bij de meeste sloopprojec-
ten op het gebied van woningbouw een sleutelrol vervul-
len. Ze zijn tenslotte opdrachtgever en kunnen voor het
ontmantelen of strippen van woningen een hergebruikor-
ganisatie inschakelen die de bruikbare producten demon-
teert. Ook kunnen ze in het bestek aansturen op duur-
zaam slopen door de sloper te vragen aan te geven welke
afvalstromen hij wil onderscheiden en waar hij ze wil af-
zetten. Milieukwaliteit kan daardoor een rol gaan spelen
bij de aanbesteding.
Een deel van de producten wordt door de corporatie bij
mutatieonderhoud opnieuw gebruikt. Een ander deel van
de tweedehands bouwmaterialen wordt weer voor een lage
prijs verkocht in een kringloopwinkel van Roteb (Piekfijn).
Ook zijn bouwproducten als hulpgoederen gedoneerd aan
organisaties die de soms erbarmelijke huisvestingssituaties
in Oost Europa willen verbeteren. Vrijkomende materialen
die niet meer als product hergebruikt kunnen worden, gaan
zo veel mogelijk als secundaire grondstof naar de industrie.
Sommige producten zijn terug te leveren aan de oorspron-
kelijke fabrikant voor de fabricage van nieuwe producten,
waardoor materiaaleigenschappen optimaal worden benut.
Handleiding
De ervaring met deze en andere projecten is samenge-
bracht in de nieuwe `Handleiding Duurzaam Slopen'. Aan
de hand van een stappenplan wordt het sloopproces be-
schreven en toegelicht. Bijvoorbeeld: normaal gesproken
gunt een opdrachtgever een sloopwerk aan ??n aannemer.
Die zorgt voor sloopwerk en asbestverwijdering door een
daarvoor gecertificeerd bedrijf. Duurzaam slopen kan een
reden zijn om de voorfase apart aan te besteden aan een
demontagebedrijf en de uiteindelijke sloop op een veel la-
ter tijdstip aan te besteden aan een sloopbedrijf.
duurzaam slopen
OVER DE AUTEURS:
Ger de Vries (V&L
Consultants ? Rotterdam,
redacteur van Puur Bouwen
en gastdocent Milieutech-
nisch Ontwerpen in de
Architectuur, Faculteit
bouwkunde, TU-Delft).
Frans de Haas (De Haas &
Partners - Voorburg,
adviseur duurzame stede-
lijke ontwikkeling).
Eveline Boels (Woonbron,
projectleider bij Convide
Vastgoedontwikkeling).
Foto:FransdeHaas,Voorburg
Bij de sloop van wonin-
gen in Rotterdam is ter
plekke granulaat ge-
maakt van het bouwpuin.
4 M E I 2005
cyclusanalyse), een methode die landelijk en internatio-
naal gebruikt wordt voor het uitdrukken van milieueffec-
ten. Er wordt een duurzaamheidscore berekend op basis
van het volume/gewicht van producten, de materiaaltoe-
passingen en de wijze en locatie (afstand) van verwerken
of hergebruiken. De gangbare manier van slopen zal een
score opleveren van circa 5,5, terwijl een hoogwaardiger
hergebruik van vrijkomende producten en materialen zal
leiden tot een hogere score (maximaal 9).
Duurzaam slopen heeft toekomst. Zeker voor de produc-
tie van secundaire grondstoffen voor de nieuwe bouwpro-
ducten, want de traditionele afzetmogelijkheden van
sloopmaterialen stagneren. De grote infrastructurele pro-
jecten in de weg- en waterbouw (zoals de Betuwelijn en de
HSL) zijn bijna klaar, waardoor puin niet meer als op-
hoogmateriaal in deze projecten gebruikt kan worden.
Het vinden van een andere bestemming voor sloopafval
wordt daarmee noodzakelijker en
ook financieel aantrekkelijker. Voor
het hergebruik van volledige bouw-
producten is de financi?le aanleiding
minder groot, maar uit oogpunt van
maatschappelijk verantwoord onder-
nemen zou ook deze wijze van herge-
bruik een vlucht kunnen nemen. Het
handboek en de Slooptool vormen
een goede voorbereiding op deze toe-
komst. ????????????????????????
Corporaties voeren ook onderhoudswerkzaamheden uit,
of laten die uitvoeren, en kunnen daarbij voorschrijven
dat gebruikgemaakt moet worden van hergebruikproduc-
ten. Of dat in nieuwbouwprojecten materialen worden
toegepast op basis van secundaire grondstoffen. In het ka-
der van maatschappelijk verantwoord ondernemen is het
eveneens een optie om hergebruikproducten te doneren
aan hulporganisaties die daarmee de huisvestingssituatie
in hulpgebieden kunnen verbeteren.
Slooptool
Om de `duurzaamheid' van een sloopaanpak ook meet-
baar te maken, is een tweede hulpmiddel ontwikkeld, de
`Slooptool'. Daarmee kan de sloopaanpak van een aanne-
mer op duurzaamheid beoordeeld worden. De Slooptool
is in opdracht van de provincie Zuid-Holland ontwikkeld
en is bedoeld voor opdrachtgevers en opdrachtnemers van
sloopprojecten. De opdrachtgever kan met het instrument
prestatie-eisen stellen aan de te leveren milieukwaliteit
van de uitvoering. De opdrachtnemers (de sloopbedrijven)
kunnen met de Slooptool de milieukwaliteit van hun aan-
pak meetbaar en bespreekbaar maken en zich daarmee ten
opzichte van andere opdrachtnemers profileren.
Het instrument is gebaseerd op de LCA-methode (levens-
Zie voor verdere informatie:
? Branchevereniging Mobiele Recycling
(BMR) ? www.mobilerecycling.com
? Branchevereniging Recycling Breken
en Sorteren (BRBS) ? www.brbs.nl
? Piekfijn: www.piekfijn.nu
? Roteb: www.roteb.rotterdam.nl
? www.kringloopbouwmaterialen.nl
Publicatie
De `Handleiding duurzaam slopen' wordt uitgegeven door SEV Realisatie in
Rotterdam (tel. 010?2825090, order@sev-realisatie.nl) en kost 15,00. Voor
corporaties is de handleiding gratis beschikbaar via Woonbron, Team herstructu-
rering Hoogvliet, tel. 010-4726401.
De Slooptool en bijbehorende installatiehandleiding zijn gratis te downloaden op
www.ivam.uva.nl.
header
Goed herbruikbare spullen afkomstig uit sloopwoningen.
Foto:FransdeHaas,VoorburgFoto:FransdeHaas,Voorburg
In een herstuctureringswijk in Den Haag werd de levensduur van een deel van de oude flatgebouwen
verlengd (hier Enschedelaan).
Foto:JoostBrouwers,Rotterdam
Reacties