D U U R Z A M E A R C H I T E C T U U R I N J A P A N ? In de rubriek `Focus' stellen auteurs een onderwerp aan de orde, waarvan zij vinden dat het in het centrum van de belangstelling zou moeten staan. Dit keer een bijdrage van Moriko Kira (moriko kira ar- chitect, Amsterdam). Japanse architectuur en duurzaam bouwen is niet de meest vanzelf- sprekende combinatie. Ik denk dat ze zelfs weinig met elkaar te ma- ken hebben. De wetgeving op het gebied van de energieprestatie van gebouwen en de stedenbouw in Japan zijn hier voorbeelden van. ENERGIEPRESTATIE VAN GEBOUWEN Hoewel het bouwbesluit op de meeste gebieden in Japan net zo streng en ingewikkeld is als in Nederland, wordt er nergens in ge- sproken over de energieprestatie van gebouwen. U kent zeker de schoonbetonhuizen van Tadao Ando waarbij je je afvraagt of er in Japan geen problemen met condensatie bestaan. Of het kleine woon- huis van staal en glas van Kazuyo Sejima in Tokio, waarbij je je zor- gen maakt over de binnentemperatuur in de hete zomers van Japan. Natuurlijk is het fenomeen condensatie in het vochtige Japan be- kend. In de winter stroomt het water dan ook langs de muur in de schoonbetonhuizen van Tadao Ando. Ik ben ooit begin april rond twee uur `s middag in het door Kazuyo Sejima ontworpen woonhuis geweest. De woning kan niet gelucht worden en de ramen zijn van enkelglas gemaakt. De kleine airco-unit helpt in een situatie als deze niet zo veel. De temperatuur in de woonkamer was dan ook zeker hoger dan 30 graden Celsius. Denkt u: "Wat een architectuurbarbaar?" Als de opdrachtgever voor een expliciete artistieke uitdrukking kiest, zal ik me geen zor- gen maken over de leefsituatie in de huizen. Ik weet dat veel Europese architecten stiekem jaloers zijn op hun Ja- panse collega's, omdat het voor hen onmogelijk is te bouwen zonder belemmerd te worden door energieprestatienormen. De Zwitserse architecten Herzog en Meuron hebben met hun mooie glazen boe- tiek in Tokio hun kans goed benut. Het is toch niet zo gek dat, als het mogelijk is, de architect voor het mooiste beeld kiest? Als politiek probleem vind ik de accumulatie van warmte in beton- gebouwen, de energie die nodig is om glazen gebouwen af te koelen en de vieze warme lucht die door de airco's naar de straat wordt toe geblazen wel ernstig. Een stad als Tokio wordt in de zomer steeds warmer en onleefbaarder. Niet alleen door de globale opwarming, maar ook door de gebouwen. Je vraagt je dan ook af wat de Japan- se overheid wil. Ik snap er in ieder geval niets van. STEDENBOUW Hoewel er in Japan een zeer strikt bestemmingsplan van toepassing is, bestaat er amper een stedenbouw- of beeldkwaliteitsplan zoals in Nederland. Er is geen enkele overheidsinstelling die uitspraken doet over het toekomstige beeld van steden en landschappen. Hoewel de gebouwen in Tokio de laatste 100 jaar misschien drie keer opnieuw gebouwd zijn en steeds iets hoger zijn geworden, is de structuur van de kavels en de straten nagenoeg onveranderd gebleven. De situatie is de laatste decennia echter radicaal anders geworden doordat de overheid de wetgeving heeft veranderd om makkelijker hoogbouw te laten bouwen. Hierdoor ontstaan op willekeurige plaatsen wol- kenkrabbers van 100 meter hoog. Deze reusachtige gebouwen staan gewoon direct naast een wijk met een oorspronkelijke structuur. Over een goed maaiveldontwerp wordt niet nagedacht en de 100 jaar oude structuur wordt zo maar voorgoed weggegooid. Dit doet mij pijn en vind ik uiterst onduurzaam. Daarom waardeer ik het be- staan van de stedenbouw in Nederland erg. Ook al is het ingewik- keld, kost het veel tijd en is het erg moeilijk om een goed steden- bouwkundig plan te maken. Ik geloof dat de ambitie en de verant- woordelijkheid voor het toekomstige stads- en straatbeeld de be- langrijkste basis vormen van duurzaam bouwen. ???????????????s OPINIE FO C U S "IK WEET DAT VEEL EUROPESE ARCHITECTEN STIEKEM JALOERS ZIJN OP HUN JAPANSE COLLEGA'S, OMDAT HET VOOR HEN ONMOGELIJK IS TE BOUWEN ZONDER BELEMMERD TE WORDEN DOOR ENERGIEPRESTATIENORMEN." iStockphoto/TorstenWittmann