Met dit jubileumnummer van Puur Bouwen legt Anke van Hal (na ruim tien jaar) de voorzittershamer neer van de redactie van Puur Bouwen. De nieuwe hoofdredacteur wordt Jos Lichtenberg. Oud interviewt nieuw; een kennismaking.
2 O KTO B E R 2005
Voorafgaand aan ons gesprek zocht ik op internet naar
een profielschets en kwam het volgende te weten: prof.
dr. ir. Jos Lichtenberg is hoogleraar Bouwproductontwik-
keling op de faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven.
Tot voor kort was hij daarnaast directeur van A+, een
adviesbureau op het gebied van bouwinnovatie en ener-
gie. Hij werkte voor die tijd bij Rockwool en DSM. Ook
was hij voorzitter van Booosting; een gemeenschappelijk
initiatief van architecten en industrie (waarbij ook indus-
trieel ontwerpers en adviseurs zijn aangesloten), met als
doel het proces van vernieuwing en verbetering in de
bouw wezenlijk te versnellen. Lichtenberg is bovendien
de geestelijke vader van de bouwstrategie `Slimbouwen',
waarmee de ontwikkeling op bouwdeelniveau samen-
hang gegeven kan worden.
De beschrijvingen op internet zijn zeer beknopt, dus de
eerste vraag ligt voor de hand:
Wat valt er nog meer over je te vertellen?
"Ik heb geen specifiek duurzame achtergrond, zoals je al
opviel. Wel heb ik binnen de productontwikkeling de golf-
beweging rond milieu meegemaakt en sinds vijf jaar is
energie een belangrijk aandachtspunt van A+. Mijn oor-
spronkelijke doelstelling was architect te worden, maar
daar is het nooit van gekomen. Ik ben zelfs enige tijd hele-
maal uit de bouwsector verdwenen en deed toen onder-
zoek naar brandstofcellen voor de ruimtevaart. De rode
draad in mijn werk in de bouwsector is het streven naar
meer samenwerking met de industrie en het ontwikkelen
van slimmere, tijd- en kostenbesparende technieken. Niet
op elementenniveau, wat het meest gebruikelijk is, maar
op bouwdeelniveau. Geen stapeling van deeloplossingen
dus, maar een integrale probleembenadering. Daar ligt
Nooit eerder kruisten de paden van Jos Lichtenberg die
van mij. Wonderbaarlijk, gezien de vele overeenkomsten
in collega's en visie die tijdens ons kennismakingsge-
sprek naar boven kwamen. Zijn aanstelling als nieuwe
hoofdredacteur van Puur Bouwen is bijna symbolisch: ik
startte dit blad ruim tien jaar geleden met Ronald Rovers
die ? veel langer geleden ? samen met Jos actief was
voor de schoolkrant van de middelbare school waarop
beiden zaten.
Met dit jubileumnummer van Puur Bouwen legt Anke van Hal (na ruim tien jaar)
de voorzittershamer neer van de redactie van Puur Bouwen. De nieuwe hoofd-
redacteur wordt Jos Lichtenberg. Oud interviewt nieuw; een kennismaking.
Anke van Hal
10jaar
J o s L i c h t e n b e r g n i e u w e h o o f d r e d a c t e u r
"Duurzaamheid krijgt
in
DE AUTEUR
Anke van Hal is
tot en met dit
nummer hoofdre-
dacteur van Puur
Bouwen. Tevens is
zij vanuit haar ad-
viesbureau actief
op het gebied van
milieubewust en
gezond bouwen
en wonen. Daar-
naast is zij als on-
derzoeker verbon-
den aan de facul-
teit Bouwkunde
van de TU Delft.
Info: www.anke-
vanhal.nl.
"DE INDUSTRIE WORDT TEN ONRECHTE
VAAK ALS HEKKENSLUITER BESCHOUWD."
een grote overlap met het streven naar duurzaamheid.
Ook het beperken van materiaal, `slim' op z'n engels,
heeft een duidelijke milieucomponent."
Waarom ging je in op het verzoek hoofdredacteur van
Puur Bouwen te worden?
"Omdat ik affiniteit heb met het onderwerp. De kracht
van de kreet `duurzaam bouwen' is wel afgenomen, maar
de inhoudelijke kracht van het begrip niet. Niemand
wenst zijn kind een vervuilde toekomst toe. Wel denk ik
dat duurzaamheid meer kracht krijgt in een integrale con-
text. Ik heb daar wel een beeld bij en heb het gevoel dat ik
dat ook moet communiceren. Ik vind bovendien redactio-
neel werk leuk. Ik schrijf bijvoorbeeld al geruime tijd
stukjes voor Cobouw. Ik vind het bovendien een uitda-
ging om het blad, dat ik vooral kende onder de titel Duur-
zaam Bouwen, te helpen uitbouwen.
Met dat uitbouwen zijn wij als redactie al geruime tijd
bezig. Van een focus op milieu, zoals in het begin, zijn
we in de loop van de tijd verschoven naar milieu als ??n
van de vele kwaliteiten in de bouw. Kun je je in die
benadering vinden?
"Zeker. Ik ben er met jullie van overtuigd dat milieu als
argument alleen niet voldoende is om partijen te triggeren.
Ik stel altijd drie voorwaarden aan een product of onder-
zoek: het moet iets nieuws brengen, aansluiten op wat
leeft (een maatschappelijk draagvlak hebben) en te beta-
len zijn."
Die ? voor ons nieuwe ? benadering heeft wel als nadeel
dat die het onderwerp waarover we schrijven heel breed
maakt. En het is al zo breed. Het gaat van stedebouw
tot detail. Heb jij behoefte om de schaalniveaus te
beperken?
"Mijn hart ligt bij de bouw en het productniveau. Van ste-
debouw weet ik niet veel. Dat betekent echter niet dat ik
dat vakgebied geen aandacht meer wil geven. Ik ben nieuw
en kijk de kat uit de boom. Ik neem geen impulsieve beslis-
singen, maar wik en weeg, dat ligt in mijn aard. Bovendien
P u u r B o u w e n
meer kracht
een integrale context"
4 O KTO B E R 2005
sluiter beschouwd. Je moet bij `meer aandacht voor de in-
dustrie' overigens niet `slechts' denken aan een flinke do-
sis producttechniek, maar zeker ook aan een visie op een
problematiek, waarop met nieuwe producten wordt inge-
speeld. De communicatie tussen architect en industrie is
slecht. In de praktijk is de invloed van aannemers erg
groot en ik hoop daar met Slimbouwen, en dus ook met
behulp van het tijdschrift, verbetering in te brengen."
`Verleiden' en `praktisch', dat zijn de woorden die
tijdens onze redactievergaderingen veelvuldig vallen.
Heb je daar wat mee?
"Het begrip `verleiden' spreekt me erg aan. Prikkelen, het
woord dat ik veel gebruik, is een vorm van verleiden. Dat
er standaard wordt doorverwezen naar praktische ingan-
gen om meer te weten te komen over de onderwerpen vind
ik ook heel handig. Van mij mag dat verder gaan. Ik zie
bijvoorbeeld veel in de koppeling van het blad aan inter-
net. Ik houd ook erg van praktische instrumenten, zoals
handige hulpmiddelen voor architecten. Daar wil ik graag
veel aandacht voor."
Wij laten ons als redactie graag inspireren door wat er
in het buitenland gebeurt. Jij ook?
"Ja. Ik haal veel inspiratie uit het buitenland. Ik leer meer
op een buitenlandse beurs dan op de BouwRai en de
Bouwbeurs in Utrecht. Maar ook het verleden is boeiend.
Wist je dat we sinds de Romeinen, structureel gezien,
maar weinig nieuws hebben geleerd in de bouw? Er was al
heel veel kennis en planning. Soms geldt dat zelfs tot op
technologisch niveau. Onderzoek heeft bijvoorbeeld uit-
gewezen dat door de Romeinen al druksterktes in beton
werden gehaald, precies op de plek waar dat nodig was,
waaraan het huidige beton nauwelijks kan voldoen."
Heeft die constatering nog consequenties voor het blad?
"Ik zal daar nog wel eens over schrijven, denk ik, maar
verder? Geen idee. Ik heb nu nog geen panklare formule
voor wat ik wil, maar het spreekt voor zich dat het blad
een nieuwe persoonlijke signatuur meekrijgt. Ik ben wie ik
ben en heb mijn eigen kijk op de bouw. Hoe dat precies
vorm gaat krijgen weet ik nog niet. Het denken is nog
maar net begonnen.
Na bijna vier uur eindigde onze eerste kennismaking.
Waarna ik achterbleef met het prettige gevoel dat wat
ruim tien jaar geleden is, begonnen wordt doorgezet en
doorontwikkeld. Ik ben hoofdredacteur af, maar blijf in
de redactie om inhoudelijk mee te denken en te schrijven.
Ik draag het stokje graag over en kijk uit naar de samen-
werking. ?????????????????????????????????????????s
heb ik een brede belangstelling, dus vooralsnog blijft het
onderwerp zeker op de agenda. Het is de kunst de breedte
te houden zonder diffuus te worden. Daarom is het be-
langrijk helder voor ogen te krijgen wie de doelgroep van
het blad is en daarin ook bewuste keuzes te maken."
Tot nu toe richtten we ons vooral op de innovatoren
onder projectontwikkelaars, corporaties, ontwerpers
(stedebouw- en architectuur), gemeenten en adviseurs.
Heb jij al een idee op wie jij je wilt richten?
"Zeker op innovatoren. Daarnaast vind ik de partijen die
betrokken zijn bij de initiatieffase het interessantst, omdat
in die fase de belangrijkste beslissingen worden genomen
en er dan ook behoefte is aan informatie. Het productni-
veau zal zeker geleidelijk aan meer aandacht krijgen, en
ook de industrie zal als doelgroep op termijn een grotere
rol gaan spelen. Die wordt ten onrechte vaak als hekken-
Publicatie
Voor wie meer over Jos Lichtenberg wil weten: eind september verschijnt zijn
visie op Slimbouwen in druk onder de titel (hoe kan het anders) Slimbouwen.
Abonnees van Puur Bouwen kunnen het boek bestellen met 15% korting: voor
slechts 33,95 in plaats van 39,95 (incl. BTW, excl. verzendkosten). Deze
actie geldt tot 16 november 2005. Te bestellen bij uitgeverij Aeneas, www.ae-
neas.nl (onder vermelding van actiecode PB).
10jaar
"HET SPREEKT VOOR ZICH DAT
HET BLAD EEN NIEUWE PERSOONLIJKE
SIGNATUUR MEEKRIJGT."
Reacties