2 F E B R UA R I 2005 Zuivelpark Buitenvaart ligt ten zuidoosten van Hoogeveen en bestaat uit drie gedeelten (zie figuur 1): het al ontwikkelde Bui- tenvaart I (totaal 48 ha; Buitenvaart II (circa 27 ha; nu in ontwikkeling) en servicegebied De Turbine, tussen Buiten- vaart I en II in. De Turbine zal in ??n gebouw centrale diensten herbergen voor alle bedrijven op Buitenvaart en voor verkeer op snelweg A37. Het gaat hierbij om een tankstation, een onderhoudsbedrijf voor vrachtwagens en een wasstraat voor vrachtwagens en personenauto's. In een tweede gebouw komt een grootschalig restaurant, een hotel en fitnessruimte. In het noordelijke gedeelte van Buitenvaart II is een zui- velpark in aanbouw met kaasfabrieken, een weifabriek en in een latere fase een fabriek voor kaasverwerking. Bij kaasbereiding komt veel water vrij. Dit water kan deels binnen het zuivelpark worden hergebruikt. Uit onderzoek blijkt dat het deel van het (warme) proces- water dat niet in het zuivelpark zelf wordt hergebruikt nog wel van nut kan zijn in het servicegebied: - de warmte van het water kan worden benut voor ver- warming van de gebouwen in het servicegebied; - het water kan worden gebruikt voor de wasstraat; - de warmte van het water kan worden aangewend om de uitrijzijde van de wasstraat vorstvrij te houden. Warmtebron Niet alle ruimten in het gebouw van De Turbine hoeven verwarmd te worden. Ruimten voor de bandenservice, carwash, poetsstraat en opslag hoeven alleen vorstvrij ge- houden te worden; de temperatuur mag er niet dalen tot onder 5 oC. De overige ruimten in het gebouw van De Turbine worden verwarmd en gekoeld. Het vrijkomende proceswater heeft een temperatuur van ongeveer 25 oC. Dit warme proceswater kan als warmte- bron fungeren voor een laag-temperatuur-afgiftesysteem De bedrijventerreinen Buitenvaart en Riegmeer in Hooge- veen worden duurzaam ontwikkeld. Uitgangspunten zijn onder meer het ontwikkelen van een gescheiden stelsel voor afvoer van hemelwater en hemelwater gebruiken als bluswater, het verbeteren van fietsverbindingen, effici?nt ruimtegebruik, gesloten grondbalans en het toepassen van het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen Utiliteitsbouw. Ook wordt bijvoorbeeld energiezuinig bouwen en het be- nutten van restwarmte nagestreefd. Omdat het plan gevoelig ligt (vooral vanwege de openheid en de cultuurhistorische waarde van het gebied) heeft de ge- meente al sinds 1999 overleg met zowel enkele grote vesti- gers als een bewonerscomit?. Mede door het duurzame ka- rakter van de plannen werd draagvlak verkregen. In 2002 zijn de plannen door gemeente en provincie goedgekeurd, maar er loopt nog een procedure bij de Raad van State. Rob Smit en ..... de Vries B e d r i j v e n t e r r e i n i n H o o g e v e e n Gemeente Hoogeveen ontwikkelt de bedrijventerreinen Buitenvaart en Riegmeer. Het project is door Novem uitverkoren als boegbeeld duurzaam ontwikkeld bedrijven- terrein. Opmerkelijk is het plan om restwarmte van een van de bedrijven elders op het terrein te gebruiken. duurzamebedrijventerreinenheader Buitenvaart boegbeeld Warmte- wisselaar Vloerver- warming Zonne- collector Asfalt- collector PV- paneel Water- reservoir Het gebruik van het proceswater, schematisch weergegeven. Het zuivelpark in aanbouw. F E B R UA R I 2005 3 Investering Het onderzochte energieconcept is op exploitatiekosten en rentabiliteit vergeleken met een referentie waarbij HR- verwarmingsketels de ruimten in `De Turbine' verwarmen en leidingwater wordt gebruikt voor het wassen van de auto's. Wanneer het proceswater om niet ter beschikking wordt gesteld is de terugverdientijd 4,5 jaar. Dit stijgt tot ongeveer 7 jaar, wanneer tot 40% van de reguliere tarie- ven voor water en warmte in rekening wordt gebracht. Bij een kostprijs gelijk aan reguliere tarieven is de terugver- dientijd 12 jaar. Onderzocht wordt nog of het financieel gezien interessant is een derde partij te laten investeren. Door een kundige partij, bijvoorbeeld een installatiebedrijf of een energiebe- drijf, te selecteren hoeven beheer en onderhoud van het energiesysteem geen aandachtspunt meer te zijn. Het op te zetten parkmanagement op Buitenvaart kan hierbij ook een belangrijke rol vervullen. De betrokken partijen zijn van plan de handschoen op te pakken en zich ervoor in te zetten dat het proceswater uit het zuivelpark wordt herbenut in het servicegebied. In de eerste helft van 2005 wordt gestart met het ontwerp van het servicegebied. Daarbij kan het onderzochte concept nog worden ge?ntegreerd. ?????????????????????????? voor de ruimten in het servicegebied. Koeling van de ruimten gebeurt met een koelmachine. Door het warme proceswater te gebruiken voor ruimteverwarming is flinke energiebesparing mogelijk. Uit berekeningen blijkt dat bij deze toepassing bijna 27.000 m3 minder aardgas nodig is dan bij verwarming met HR-ketels; een besparing van 55% op het energiegebruik. Water In de wasstraat worden zowel personenauto's als vracht- wagens gewassen. Per voertuig is gemiddeld 500 tot 600 liter water nodig (evenveel voor personenauto's als vrachtwagens). Het wateroverschot van het zuivelpark bedraagt minimaal 500 m3 per dag en dat is genoeg om de maximale waterbehoefte voor het wassen van vrachtwa- gens en personenauto's in de wasstraat (75 m3/dag) te kunnen dekken. In het zuivelpark wordt het proceswater gereinigd met be- hulp van Reverse Osmose (RO-installatie). Dit omdat het water ook wordt hergebruikt in het zuivelpark en voor dat doel moet voldoen aan hoge kwaliteitseisen. Om de voertuigen in de wasstraat streeploos te laten opdrogen wordt daar in de laatste wasgangen ook osmose-water ge- bruikt. Wanneer de wasstraat proces-water (dus osmose- water) van het zuivelpark gebruikt, heeft het geen eigen RO-installatie nodig, wat een besparing oplevert in de in- vesteringskosten. Het proceswater uit het zuivelpark zou ook benut kunnen worden om de uitrijzijde van de wasstraat vorstvrij te houden. Dit bevordert de veiligheid bij de wasstraat. Het proceswater wordt dan door een buizensysteem in het as- falt geleid. Het plan is echter om de uitrijzijde van de was- straat te voorzien van klinkers, waarmee deze toepas- singsmogelijkheid vervalt. Een alternatief voor de klin- kers zou zijn de betonvloer van de wasstraat te verlengen en daar het buizensysteem in aan te brengen. van duurzaamheid Meer informatie ? over het energieconcept: DWA installatie- en energieadvies, vestiging Rijssen, ir. R.R. Smit tel. 0548-535540, smit@dwa.nl. ? over de bedrijventerreinen Buitenvaart en Riegmeer: gemeente Hoogeveen, ir. J.H. de Zeeuw (projectleider) tel. 06-51546617, j.dezeeuw@adecs-oost.nl. ? zie ook www.dbt.novem.nl voor meer info over het programma DBT. DE AUTEURS Ir. R.R. Smit en ing. A.M. de Vries zijn beide werk- zaam bij DWA in- stallatie- en ener- gieadvies. Situatieschets bedrijventerreinen Buitenvaart en Riegmeer.