Sinds het kamerbrede tapijt uit de jaren 60 en 70 nauwelijks liefhebbers meer kent, zijn de klachten over loopgeluiden toegenomen. Voor de wo- ningbouw is er sinds de invoering van het nieuwe Bouwbesluit, wat betreft geluid, feitelijk maar ??n aspect veranderd: de contactgeluidsisolatie tus- sen woningen moet voortaan beter. Aanscherping van de isolatie-eis voor loopgeluiden heeft voor de bouwer nogal wat gevolgen, maar dat geldt ook voor de bewoner die een harde vloerbedekking wenst en ook voor de regels die een verhuurder of een ver- eniging van eigenaren vaak stelt op het gebied van de akoestische kwali- teit van de te kiezen (harde) vloerbedekking. De eis voor de contactgeluidsisolatie (Ico) tussen woningen is in 2003 van Ico= 0 dB naar + 5 dB gegaan. Deze verhoging van de eis was nodig om de contactgeluidsisolatie op hetzelfde kwaliteitsniveau te brengen als die voor de luchtgeluidsisolatie van de norm NEN 1070 (1999)1) in termen van `kans op hinder'. Bij de bouw van eengezinswoningen kan het ? wat betreft de opbouw van de vloer ? in de meeste gevallen gewoon bij `het oude' blijven. Eengezinswo- ningen met een goede ankerloze spouwmuur met een verdiepte fundatiebalk voldoen ruimschoots aan de nieuwe geluidseis, maar ook eengezinswonin- gen zonder deze voorziening halen zonder problemen de nieuwe eis. Zwaar of zwevend? De bouw van appartementen/flats vraagt wel om aanpassing van de ge- bruikelijke constructies. De bouwer kan kiezen uit een zwaardere2) ? dus dikkere ? vloer, of een zwevende dekvloer. Bij zwevende dekvloeren is er voorts de keuze uit een `droge' of een `natte' uitvoering. Een zwevende dekvloer kan relatief licht worden uitgevoerd en ook de constructiehoogte kan gering blijven. Daarom zullen de meeste bouwers kiezen voor de zwe- vende dekvloer. Er schuilen echter nogal wat gevaren in de zwevende dek- vloer, vooral bij de zeer dunne lichte en `natte' exemplaren. In de zestiger jaren is al eens een poging gedaan de zwevende dekvloer in de Nederlandse hoogbouw populair te maken. Dit is toen niet gelukt. De prestatie van de lichte constructie bleef toen namelijk ver onder de maat door akoestische kortsluitingen. Deze ontstaan bij randen en aansluitingen, bij pijpdoorvoeren, bij het inlopen van cementwater in de verende tussen- laag door een beschadigde afdekking of gewoon door slordig werk. Om de akoestische kortsluitingen te voorkomen, is niet alleen extra aan- dacht nodig voor het ontwerp, maar ook voor de uitvoering. De eis voor de isolatie-index voor contactgeluid van Ico= +5 dB moet worden gezien als de nieuwe minimumkwaliteit. Bij de toepassing van harde vloerbedekking zoals parket, laminaat, plavuis, marmoleum en vinyl blijft een hogere isola- tie-index wenselijk. De verzwaarde eis betekent globaal een halvering van de kans op ernstige hinder (zie tabel 3). In de voorlichting naar de koper van een nieuw gebouwd appartement moet dan ook voorkomen worden dat de verwachting wordt gewekt dat bij het leggen van harde vloerbedekking geen aanvullende voorzieningen meer nodig zijn. Met de nieuwe eis van Ico= +5 dB blijven loopgeluiden vaak storend, met 10 % ernstig gehinderden. Huishoudelijke reglementen In de meeste huishoudelijke reglementen van appartementsgebouwen wordt gesteld dat de akoestische prestatie van de vloerbedekking de con- tactgeluidsisolatie met tenminste 10 dB moet verbeteren. Uitgaande van de tot 2003 gangbare betonvloer, met een isolatie-index voor contactge- luid van Ico= 0 dB of meer, resulteert dat in een index van Ico= +10 dB of meer voor de draagvloer inclusief bedekking. Dat is aanzienlijk meer dan de +5 dB in het nieuwe Bouwbesluit. Zonder aanvullende eisen is de verleiding groot om op de minimumeis te gaan zitten en er zijn ook zwevende dekvloeren op de markt met een Ico van slechts +5 dB. Uit akoestisch oogpunt zijn dit slechte vloeren: de on- 38Bouwbesluit 2003: te streng, of juist niet? Paradox Paradox Bouwbesluit 2003: te streng, of juist niet? De bouwwereld klaagt steen en been over een te streng bouwbesluit en te hoge geluidsisolatie-eisen, maar tegelijkertijd zegt een kwart van de Nederlanders ernstig gehinderd te worden door burenlawaai. De lobby om het bouwbesluit te vereenvoudigen is in volle gang. Gevreesd moet worden dat de vereenvoudiging ook gaat knagen aan de minimumkwaliteit van bouwen; is dat wel verantwoord? BouwIQ vroeg Jan Kramer van de Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG) om in het kader van de vaste rubriek Paradox in te gaan op contactgeluidskwaliteit van woningen. De verschillen tussen wat bouwers bereid zijn te realiseren danwel kunnen enerzijds, en wat consumenten wensen anderzijds, zijn ronduit confronterend. derlaag is dun en dus (te) stijf. Bovendien bestaat er door bouw- fouten een grote kans dat Ico= +5 dB niet eens wordt gehaald. Legt een bewoner op deze vloer een harde vloerbedekking dan is de kans op klachten niet gering. Een dunne verende onderlaag onder parket of plavuis is echter af te raden omdat de twee op el- kaar gelegen stijf verende constructies een resonantiefrequentie in het lage toongebied hebben, waardoor bij het belopen van de vloer dreunende geluiden kunnen worden opgewekt. In de prak- tijk is de verbetering van de contactgeluidsisolatie fors lager dan wat op de verpakking van een ondervloerplaat staat afgedrukt. Dat komt omdat het product is getest in een laboratorium op een monolieten betonvloer; meting op een verende gelegde vloer vindt normaliter niet plaats. Die behoefte is er bij de leverancier/ producent ook niet, want er is geen vraag naar producten met een verbetering van minder dan Llin= 10 dB 3). Door de mand In tabel 4 wordt de oude situatie, woningen gebouwd voor 2003 (Ico= 0 dB), vergeleken met de nieuwe situatie, woningen met een minimale zwevende dekvloer of met een zware betonvloer. Wat blijkt: de zwevende dekvloer die net voldoet aan het Bouwbesluit 2003 valt door de mand. Bewoners in woningen met een gewo- ne betonvloer zijn altijd beter af, omdat zij hun harde bedekking verend kunnen of moeten leggen. Het effect van de verhoogde isolatie-eis uit het Bouwbesluit 2003 werkt dus averechts op het gebied van geluidshinder bij een zwe- vende dekvloer in combinatie met harde vloerbedekkingen. Een zware vloer heeft dan ook belangrijke voordelen als de bewoner zorgt voor de extra isolatie. Een advies aan de bouwwereld: als u toch kiest voor een zwevende dekvloer, zorg dan dat de construc- tie voldoende akoestische kwaliteit bezit, zodat een harde vloerbe- dekking zonder verende onderlaag kan worden toegepast. In het volgende nummer van bouwIQ gaat Susanne Bron (TNO) in op geluid(hinder) bij nieuwe lichte vloerensystemen. 1) Klasse 3 volgens NEN 1070 betekent: voldoende, dus niet goed. Voor `Duurzaam Bouwen' (DUBO) wordt klasse 2 aanbevolen, hetgeen een Ico= + 10 dB inhoudt. 2) In aanbevelingen en richtlijnen wordt vaak een gewicht van 800 kg/m2 ge- noemd, maar een iets lichtere vloer van 750 kg/m2 volstaat meestal. 3) De wijze waarop de eengetalsaanduiding Llin moet wordt berekend, is vastgelegd in de Nederlandse versie van de Europese norm NEN-EN-ISO 717. De in het laboratorium uitgevoerde meting wordt verricht volgens NEN-EN-ISO 140-8. 39Bouwbesluit 2003: te streng, of juist niet? Paradox Jan Kramer Jan Kramer is adviseur bij de Neder- landse Stichting Geluidshinder (NSG) in Delft, heeft zitting in diverse advies- commissies en heeft zijn bouwakoesti- sche kennis opgedaan als onderzoeker bij TNO. Ernstige geluidshinder in Nederland Geluidsbron Percentage van de bevolking Wegverkeer 26 % Buren 23 % Vliegverkeer 13 % Recreatie 12 % Bedrijven 5 % Railverkeer 2 % Tabel 1: Geluidshinder is in Nederland een om- vangrijk probleem. Circa 40 % van de Nederlan- ders ondervindt ernstige geluidshinder van een of meerdere bronnen. Tabel 3: Verband tussen de isolatie-index en het percentage ernstig ge- hinderen. Tabel 2: Buurgeluiden af- komstig uit het gehele Nederlandse woningbe- stand, dus ook eengezins- woningen. Tabel 4: Vergelijking tus- sen de oude situatie (voor 2003) en de nieu- we situatie (vanaf 2003) bij toepassing van harde vloerbedekking. Isolatie en Hinder Isolatie-index ICO (dB) Ernstig gehinderden -10 60 % - 5 35 % 0 18 % + 5 10 % + 10 4 % + 15 2 % + 20 1 % Oud Nieuw Geen zwevende Zwevende Zware vloer dekvloer dekvloer Bouwbesluit-eis (1) Kale vloer: Kale vloer: Ico = + 5 dB Ico= 0 dB Aanvullende eis aan Eis van 10 dB Geen eis voor Eis 10 dB voor bewoner (2) voor harde bedekking harde bedekking harde bedekking (gevaar voor handhaven resonanties) In bewoonde situatie met harde vloerbedekking Resultante (1+2) Ico= + 10 dB Ico= + 5 dB Ico= + 15 dB Kans op hinder (indien net aan de minimumeis wordt voldaan) 4 % 10 % 2% BRON:TNOBRON:TNOBRON:GELUIDWERINGINDE WONINGBOUW,SMD/WALTMAN BRON:NSG De top-5 van hinderlijke buurgeluiden Bron Gehinderden Ernstig gehinderden Muziekinstallatie 17 % 9 % Loopgeluid 17 % 7 % Klussen 16 % 6 % Huisdieren 11 % 5 % Sanitair 7 % 3 %